Pamięć robocza w klasie
Zapewnienie wsparcia w uczeniu się
Kolejnym krokiem po ustaleniu, że dziecko ma słabą pamięć roboczą, jest znalezienie sposobów na przezwyciężenie towarzyszących temu stanu powolnych postępów w nauce. W ostatnim czasie dokonano istotnych postępów w zakresie takiego wsparcia i choć ich skuteczność oraz praktyczny wpływ na uczenie się w klasie nie zostały jeszcze w pełni ocenione, to wydaje się, że pojedynczo lub w połączeniu z innymi rozwiązaniami są one bardzo obiecujące.
Wsparcie w klasie
Wspólnie z profesorem Julianem Elliottem i dr Tracy Alloway z Uniwersytetu w Durham brałam udział w opracowywaniu podejścia do wspierania dzieci ze słabą pamięcią roboczą w klasie. Podejście to ma na celu uniknięcie przeciążenia pamięci roboczej podczas ustrukturyzowanych zajęć edukacyjnych i jest zorganizowane wokół zbioru zasad zaczerpniętych zarówno z teorii poznawczej, jak i z praktyki klasowej, które podsumowano w ramce obok. Po przeszkoleniu i uzyskaniu wsparcia nauczyciele uczą się, jak rozpoznawać niepowodzenia w wykonywaniu zadań wynikające z przeciążenia pamięci roboczej, monitorować dziecko pod kątem tych niepowodzeń, oceniać obciążenie pamięci roboczej i w razie potrzeby zmniejszać je, gdy pojawiają się problemy z pamięcią, w razie potrzeby ponownie przedstawiać dziecku informacje, zachęcać do korzystania z pomocy pamięciowych i rozwijać strategie dziecka w zakresie wspierania pamięci. Robocze przykłady i studia przypadków w naszej książce Working Memory and Learning: A Practical Guide for Teachers (Gathercole & Alloway, 2008) ilustrują sposoby, w jakie można to osiągnąć. Szczególną zaletą tego podejścia jest to, że jest ono zintegrowane z bieżącą realizacją programu nauczania i zostało skutecznie zastosowane w odniesieniu do grup dzieci ze słabą pamięcią roboczą, jak również pojedynczych osób.
Trening pamięci roboczej
Alternatywne podejście, które również wygląda bardzo obiecująco, obejmuje bezpośredni trening umiejętności pamięci roboczej. Robomemo, wyprodukowany przez CogMed w Sztokholmie (www.cogmed.com), jest komputerowym programem szkoleniowym mającym na celu wzmocnienie pamięci roboczej poprzez intensywne ćwiczenie czynności obciążających pamięć roboczą. Kluczowe cechy tego programu to fakt, że dziecko pracuje z maksymalną wydajnością pamięci roboczej prawie codziennie przez około 35 minut dziennie przez sześć tygodni, w wysokiej jakości środowisku graficznym z wieloma elementami motywacyjnymi. Stwierdzono, że Robomemo znacznie poprawia wydajność pamięci roboczej zarówno u dzieci z ADHD (Holmes, Gathercole, Place i in., 2008; Klingberg i in., 2005), jak i u dzieci ze słabą pamięcią roboczą (Holmes, Gathercole, Dunning i in., 2008). Trening redukuje również zachowania nieuważne. Jak dotąd dokładne źródło poprawy funkcjonowania pamięci roboczej w trakcie treningu nie jest w pełni zrozumiałe i może wynikać z poprawy podstawowej pojemności pamięci, strategii lub obu tych czynników.
Podsumowanie
Problemy z pamięcią roboczą są stosunkowo powszechne w dzieciństwie i zazwyczaj wiążą się ze słabą nauką akademicką. Niniejszy artykuł opisuje szereg istotnych postępów poczynionych ostatnio w zrozumieniu problemów, z jakimi borykają się te dzieci, oraz w określeniu sposobów wspierania ich w nauce.
Demonstruje on ekscytujące możliwości, jakie mogą przynieść poznawcze podejścia do uczenia się, jeśli badacze są skłonni poszerzyć swoje metody i zainteresowania, by wyjść naprzeciw tym, które reprezentują środowiska pozanaukowe. Teoria kognitywna jest ważna nie tylko dla laboratorium eksperymentalnego, ale także dla praktycznego zastosowania w istotnych kontekstach, takich jak klasa szkolna.
BOX: Słaby profil pamięci roboczej
I Normalne relacje społeczne z rówieśnikami
I Zastrzeżenia w działaniach grupowych
I Słabe postępy w nauce czytania i matematyki
I Trudności w wykonywaniu instrukcji
I Problemy z czynnościami uczenia się, które wymagają zarówno przechowywania, jak i przetwarzania
I Trudności z utrzymaniem miejsca
I Wygląda na nieuważnego, ma krótki czas koncentracji uwagi i jest rozproszony
BOX: Zasady podejścia do pamięci roboczej w klasie, Zobacz wersję PDF.
– Susan E. Gathercole jest profesorem psychologii na Uniwersytecie w Yorku
Alloway, T.P. (2007). Zautomatyzowana ocena pamięci roboczej. Londyn: Harcourt.
Alloway, T.P., Gathercole, S.E. & Kirkwood, H.J. (2008). Skala oceny pamięci roboczej dla dzieci. Manuskrypt złożony do publikacji.
Archibald, L.M. & Alloway, T.P. (w druku). Porównywanie profili językowych: Dzieci ze specyficznym upośledzeniem językowym i rozwojowym zaburzeniem koordynacji. International Journal of Communication and Language Disorders.
Archibald, L.M. & Gathercole, S.E. (2006). Pamięć krótkotrwała i robocza w specyficznych zaburzeniach językowych. International Journal of Communication Disorders, 41. 675-693.
Baddeley, A.D. (2000). Bufor epizodyczny: Nowy składnik pamięci roboczej? Trends in Cognitive Sciences, 4, 417-423.
Gathercole, S.E. & Alloway, T.P. (2008). Pamięć robocza i uczenie się: Praktyczny przewodnik dla nauczycieli. Londyn: Sage.
Gathercole, S.E., Alloway, T.P., Kirkwood, H.J. i inni (w druku). Attentional and executive behavioral profiles of children with poor working memory. Learning and Individual Differences.
Gathercole, S.E., Brown, L. & Pickering, S.J. (2003). Oceny pamięci roboczej na wejściu do szkoły jako długoterminowe predyktory poziomu osiągnięć National Curriculum. Educational and Child Psychology, 20, 109-122.
Gathercole, S.E., Durling, M., Evans, S. et al. (w druku). Working memory abilities and children’s performance in laboratory analogues of classroom activities. Applied Cognitive Psychology.
Gathercole, S.E., Lamont, E. & Alloway, T.P. (2006). Pamięć robocza w klasie. In S. Pickering (Ed.) Pamięć robocza i edukacja. London: Academic Press.
Gathercole, S.E. & Pickering, S.J. (2000). Deficyty pamięci roboczej u dzieci z niskimi osiągnięciami w krajowym programie nauczania w wieku siedmiu lat. British Journal of Educational Psychology, 70, 177-194.
Gathercole, S.E., Pickering, S.J., Knight, C. & Stegmann, Z. (2004). Umiejętności pamięci roboczej a osiągnięcia edukacyjne: Evidence from National Curriculum assessments at 7 and 14 years of age. Applied Cognitive Psychology, 40, 1-16.
Gioia, G.A., Isquith, P.K., Guy, S.C. & Kenworthy, L. (2000). Inwentarz oceny zachowania w zakresie funkcji wykonawczych. Lutz, FL: Psychological Assessment Resources.
Holmes, J., Gathercole, S.E., Dunning, D.L. & Klingberg, T. (2008). Uogólnione korzyści z treningu pamięci roboczej u dzieci z niską pamięcią. Manuskrypt w przygotowaniu.
Holmes, J., Gathercole, S. E., Place, M. et al. (2008). Deficyty pamięci roboczej można przezwyciężyć: Wpływ treningu i leków na pamięć roboczą u dzieci z ADHD. Manuskrypt złożony do publikacji.
Jarvis, H.L. & Gathercole, S.E. (2003).Verbal and non-verbal working memory and achievements on national curriculum tests at 11 and 14 years of age. Psychologia edukacyjna i dziecięca, 20, 123-140.
Kane, M.J., Hambrick, D.Z., Tuholski, S.W. et al. (2004). Ogólność zdolności pamięci roboczej: A latent-variable Approach to verbal and visuo-spatial memory span and reasoning. Journal of Experimental Psychology: General, 133, 189-217.
Klingberg, T., Fernell, E., Olsesen, P.J. et al. (2005). Komputerowy trening pamięci roboczej u dzieci z ADHD – randomizowane, kontrolowane badanie. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 44, 177-186.
Pickering, S.J. & Gathercole, S.E. (2001). Bateria testów pamięci roboczej dla dzieci. Londyn: Harcourt.
Wechsler, D. (2004). Wechsler Scale of Intelligence for Children (4th edn). Londyn: Harcourt.
.