Przewodnik po imadłach stolarskich

Fot: Flickr

Imadło stolarskie, zgodnie z jego słownikową definicją, składa się z dwóch szczęk do przytrzymywania pracy i mechanizmu, zwykle urządzenia śrubowego, które otwiera i zamyka te szczęki. Jest to dość szeroka definicja, ale imadła są dość zróżnicowane.

Dla wygody, imadła są luźno skategoryzowane według pozycji na ławce, którą zwykle zajmują. Imadła o konstrukcji dostosowanej do prawego końca lub „ogona” ławki mają raczej inny kształt niż te, które zazwyczaj znajdują się z przodu lub „na twarzy” ławki. Jednak, jak to bywa z większością narzędzi o długiej historii, nie wszystkie imadła dają się łatwo podzielić na proste części.

Widzicie, niektóre imadła mocowane z przodu stołu warsztatowego nie są tak naprawdę imadłami czołowymi, jak imadło do nóg i imadło do ramion. A imadło inżynierskie tradycyjnie nie jest ustawione ani na twarzy, ani na ogonie stołu warsztatowego, lecz na blacie stołu.

Podsumowanie? Większość stolarzy uzna imadło czołowe za nieocenione; prawie tak samo wielu szybko nauczy się kochać zalety imadła ogonowego, jeśli jeszcze tego nie zrobiło. Solidne imadło inżynierskie jest niezbędne dla każdego, kto pracuje z metalem – co obejmuje prawie każdego stolarza, jeśli chodzi o ostrzenie i obchodzenie się z wszelkiego rodzaju okuciami i innymi komponentami.

Każde imadło ma pewne wyspecjalizowane zalety, ale to Ty musisz podjąć decyzję. A mówiąc o tworzeniu, masz więcej szczęścia niż twoi przodkowie zaledwie sto lat temu. Obecnie na rynku jest wiele rodzajów imadeł w niezliczonych rozmiarach. Jeśli chcesz, możesz zrobić własne, ale w przeciwieństwie do twoich praprzodków, nie musisz tego robić.

Przyłbice czołowe. Imadła czołowe są zaprojektowane specjalnie do przytrzymywania drewnianych przedmiotów obrabianych podczas wykonywania takich operacji jak wiercenie i piłowanie.

Tradycyjnym materiałem jest drewno. Imadło do drewna składa się z ruchomej szczęki przedniej, która jest zamontowana do szerokiej, kwadratowej belki, która wsuwa się i wysuwa z dopasowanego kanału. Podczas gdy belka utrzymuje szczękę stabilnie i prawidłowo wyrównaną, szczęka jest napędzana przez drewnianą śrubę ławkową. Cały mechanizm jest mocowany do blatu stołu od dołu.

Nowoczesne odmiany drewnianego imadła czołowego są często nazywane imadłami stolarskimi. Są one wykonane w całości z metalu (z wyjątkiem drewnianych okładzin szczęk, które zapobiegają uszkodzeniom, jakie mogłyby powstać, gdyby metalowe szczęki zostały zaciśnięte bezpośrednio na drewnianych przedmiotach).

Niwidła stolarskie są przeznaczone do zamocowania na spodniej stronie przedniej części stołu stolarskiego. Częścią składową imadła jest para szczęk żelaznych, a pozostałe elementy – prowadnice, napęd, śruba i uchwyt – są zazwyczaj stalowe. Podobnie jak w przypadku imadeł drewnianych, szczęka wewnętrzna jest nieruchoma, podczas gdy szczęka zewnętrzna jest obsługiwana przez obracanie uchwytu umieszczonego centralnie z przodu narzędzia. Ruch w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara powoduje zaciśnięcie mechanizmu śrubowego, przyciągając szczęki do siebie; ruch w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara powoduje otwarcie szczęk. Przyłbice te zazwyczaj znajdują się nad lub w pobliżu nogi (aby uniknąć niepotrzebnego obciążania blatu stołu) i są mocowane za pomocą śrub z łbem walcowym lub śruby pociągowej.

Sprzedawane są hybrydowe przyłbice łączące elementy drewniane i metalowe, a wielu stolarzy, którzy decydują się na wykonanie własnych ławek, wykonuje pasujące do nich przyłbice, często stosując połączenie metalowych elementów napędowych z wykonanymi w warsztacie drewnianymi szczękami i punktami mocowania, takimi jak blokady i prowadnice.

Przyłbice stolarskie występują w prawie każdym rozmiarze, ze szczękami o szerokości od sześciu cali do dziesięciu cali lub więcej, o maksymalnej zdolności otwierania od około czterech do piętnastu lub więcej cali. Rozmiar, którego potrzebujesz zależy od rozmiaru materiału, który będziesz prawdopodobnie używał do większości swoich projektów.

Jeśli zdecydujesz się na zakup fabrycznego imadła stolarskiego, prawdopodobnie będziesz musiał wyłożyć szczęki w celu ochrony obrabianych przedmiotów przed zgnieceniami i wgnieceniami, które niewyłożone szczęki żelazne spowodują podczas mocowania drewnianych przedmiotów. W tym celu należy zamocować okładziny szczęk przez otwory znajdujące się na powierzchni czołowej każdej szczęki. Okładziny powinny być wykonane z nominalnej grubości jednego cala (rzeczywista grubość to trzy czwarte cala). Jeśli pracujesz wyłącznie z miękkim drewnem, wystarczą podkładki sosnowe. Jednakże, możesz chcieć użyć bardziej wytrzymałej wykładziny z twardego drewna.

Przednia szczęka prawdopodobnie ma gwintowane otwory przeznaczone na śruby maszynowe z płaskim łbem; będziesz musiał pogłębić łby śrub tak, aby były lekko osadzone w drewnianej wykładzinie. Można użyć wkrętów do drewna wbitych od czoła szczęki wewnętrznej w czoło stołu warsztatowego.

Niwelator końcowy. Wbudowane na końcu stołu warsztatowego (prawie zawsze na prawym końcu), imadło końcowe lub ogonowe, jak je również nazywamy, może być używane do mocowania obrabianych przedmiotów do stołu pomiędzy szczękami. Imadło końcowe montowane na równi z blatem stołu wykorzystuje blat stołu jako szczękę wewnętrzną, a śruba stołu dociska do niego szczękę ruchomą.

Imadło końcowe jest znacznie bardziej elastycznym narzędziem niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Od innych imadeł różni się tym, że w jego górnej części wycięty jest prostokątny otwór, który jest wyrównany z szeregiem innych otworów znajdujących się z przodu blatu stołu. Obrabiany przedmiot, który ma być kształtowany lub cięty, ustawia się wzdłuż przedniej części stołu warsztatowego, równo z pyskiem stołu, umieszczonym w „psim otworze” w imadle (patrz Psy stołu, strona 62). Drugi koniec elementu jest następnie mocowany do innego imadła wsuwanego przez najbliższy otwór i szybciej niż można powiedzieć „dokręć ją”, imadło ogonowe przekształca praktycznie cały blat stołu w wielkie imadło. Z tego powodu, imadło ogonowe, z jego zdolnością do utrzymywania pracy pomiędzy psami stołu, jest jednym z charakterystycznych elementów stołu stolarskiego.

Nasadka do nóg. To zabytkowe imadło było prawdopodobnie amerykańską innowacją. Dziś jest ono stosunkowo rzadkie, gdyż zostało w dużej mierze wyparte przez imadło stolarskie. Nie oznacza to, że nie jest to wartościowe narzędzie, wręcz przeciwnie, jest to proste, mocne urządzenie, które prawdopodobnie jest najłatwiejsze do wykonania od podstaw.

Zazwyczaj umieszczane na przednim lewym końcu ławki, imadło do nóg posiada długie szczęki, z których tylna, najczęściej, jest nogą ławki. Zewnętrzna szczęka jest tą, która się porusza i jest zazwyczaj wykonana z twardego drewna o dużych wymiarach. Śrubokręt, umieszczony powyżej połowy długości imadła, ale poniżej obszaru powierzchni tłumiącej, reguluje rozwarcie szczęk. Czasami dolna część szczęki zewnętrznej jest tylko przymocowana zawiasem do nogi stołu, ale oznacza to, że szczęki imadła nie będą równoległe (chyba że są zamknięte), a im grubszy materiał, tym słabsze jest działanie szczęk. Aby uniknąć osłabienia tego, co w przeciwnym razie jest bardzo wydajną konstrukcją, większość imadeł ma regulowaną śrubę lub belkę na stopie, która utrzymuje szczęki równolegle.

Niwisło inżynierskie. To wytrzymałe urządzenie jest montowane na stole warsztatowym, przykręcone do jego powierzchni. Waży tyle, co kowadło i w rzeczywistości może nawet pełnić funkcję młotka, ponieważ wiele modeli posiada płaską powierzchnię za szczękami, która może być używana jako kowadło. Imadło inżyniera jest również nazywane imadłem maszynisty, a czasami imadłem mechanika lub imadłem kolejowym.

Głównym celem imadła maszynisty jest chwytanie rzeczy i trzymanie ich stabilnie w jego szorstkich szczękach, uwalniając obie ręce, dzięki czemu można zginać, kształtować, uderzać młotkiem, ciąć, wiercić lub wykonywać dowolną liczbę innych operacji. Szczęki imadła mają zazwyczaj obrabianą maszynowo powierzchnię, która może łatwo zarysować drewno. Niektóre modele te dni są sprzedawane z odwracalne szczęki, które są gładkie z jednej strony i ząbkowane na drugiej. Jeśli często potrzebujesz imadła metalowego, a tylko sporadycznie imadła do drewna, możesz kupić wkładki szczękowe. Wiele imadeł maszynowych posiada również szczęki rurowe umieszczone pod głównymi, spłaszczonymi szczękami.

Podstawa wielu imadeł maszynowych obraca się, dostosowując się do różnych przedmiotów obrabianych pod różnymi kątami.