Rzeżączka – CDC Fact Sheet (wersja szczegółowa)

Co to jest rzeżączka?

Rzeżączka jest chorobą przenoszoną drogą płciową (STD) spowodowaną zakażeniem bakterią Neisseria gonorrhoeae. N. gonorrhoeae infekuje błony śluzowe dróg rodnych, w tym szyjkę macicy, macicę i jajowody u kobiet oraz cewkę moczową u kobiet i mężczyzn. N. gonorrhoeae może również zakażać błony śluzowe jamy ustnej, gardła, oczu i odbytu.

Jak powszechna jest rzeżączka?

Donorrhea jest bardzo powszechną chorobą zakaźną. CDC szacuje, że w 2018 r. w Stanach Zjednoczonych wystąpiło około 1,6 mln nowych zakażeń gonokokowych, a ponad połowa z nich występuje wśród młodych ludzi w wieku 15-24 lat.1 Rzeżączka jest drugą najczęściej zgłaszaną bakteryjną infekcją przenoszoną drogą płciową w Stanach Zjednoczonych.2 Jednak wiele zakażeń przebiega bezobjawowo, więc zgłoszone przypadki ujmują jedynie ułamek prawdziwego obciążenia.

Jak ludzie zarażają się rzeżączką?

Gonorączka jest przenoszona poprzez kontakt seksualny z penisem, pochwą, ustami lub odbytem zakażonego partnera. Nie musi dojść do wytrysku, aby rzeżączka została przeniesiona lub nabyta. Rzeżączka może być również przenoszona drogą perinatalną z matki na dziecko podczas porodu.

Osoby, które chorowały na rzeżączkę i otrzymały leczenie mogą zostać ponownie zarażone, jeśli mają kontakt seksualny z osobą zarażoną rzeżączką.

Kto jest narażony na rzeżączkę?

Każda osoba aktywna seksualnie może zostać zarażona rzeżączką. W Stanach Zjednoczonych, najwyższe wskaźniki zakażeń odnotowuje się wśród aktywnych seksualnie nastolatków, młodych dorosłych i Afroamerykanów 2.

Jakie są oznaki i objawy rzeżączki?

Wielu mężczyzn z rzeżączką nie ma żadnych objawów 3, 4. Jeśli występują, oznaki i objawy zakażenia cewki moczowej u mężczyzn obejmują dysurię lub białą, żółtą lub zieloną wydzielinę z cewki moczowej, która zwykle pojawia się od jednego do czternastu dni po zakażeniu 5. W przypadkach, gdy zakażenie cewki moczowej jest powikłane zapaleniem najądrza, mężczyźni z rzeżączką mogą również skarżyć się na ból jąder lub moszny.

Większość kobiet z rzeżączką nie ma żadnych objawów 6, 7. Nawet jeśli kobieta ma objawy, są one często tak łagodne i niespecyficzne, że są mylone z zakażeniem pęcherza moczowego lub pochwy 8, 9. Początkowe objawy i oznaki u kobiet obejmują dyzurię, zwiększoną wydzielinę z pochwy lub krwawienie z pochwy między miesiączkami. Kobiety z rzeżączką są narażone na ryzyko rozwoju poważnych powikłań zakażenia, niezależnie od obecności lub nasilenia objawów.

Objawy zakażenia odbytnicy zarówno u mężczyzn jak i kobiet mogą obejmować upławy, świąd odbytu, bolesność, krwawienie lub bolesne wypróżnienia 10. Zakażenie odbytu może również przebiegać bezobjawowo. Zakażenie gardła może powodować ból gardła, ale zazwyczaj przebiega bezobjawowo 11, 12.

Jakie są powikłania rzeżączki?

Nieleczona rzeżączka może powodować poważne i trwałe problemy zdrowotne zarówno u kobiet jak i u mężczyzn.

W przypadku kobiet rzeżączka może rozprzestrzenić się do macicy lub jajowodów i spowodować chorobę zapalną miednicy (PID). Objawy mogą być dość łagodne lub bardzo poważne i mogą obejmować ból brzucha i gorączkę.13. PID może prowadzić do wewnętrznych ropni i przewlekłego bólu w miednicy. PID może również uszkodzić jajowody na tyle, aby spowodować niepłodność lub zwiększyć ryzyko ciąży pozamacicznej.

W przypadku mężczyzn rzeżączka może być powikłana zapaleniem najądrza. W rzadkich przypadkach może to prowadzić do niepłodności.

Jeżeli nie jest leczona, rzeżączka może również rozprzestrzenić się do krwi i spowodować rozsiane zakażenie gonokokowe (DGI). DGI zazwyczaj charakteryzuje się zapaleniem stawów, zapaleniem błony maziowej i/lub zapaleniem skóry 15. Stan ten może zagrażać życiu.

Co z rzeżączką i HIV?

Nieleczona rzeżączka może zwiększyć ryzyko nabycia lub przeniesienia wirusa HIV, który powoduje AIDS 16.

Jak rzeżączka wpływa na kobietę w ciąży i jej dziecko?

Jeśli kobieta w ciąży ma rzeżączkę, może przekazać zakażenie swojemu dziecku, gdy przechodzi ono przez kanał rodny podczas porodu. Może to spowodować ślepotę, zakażenie stawów lub zagrażające życiu zakażenie krwi u dziecka. Leczenie rzeżączki zaraz po jej wykryciu u kobiet w ciąży zmniejszy ryzyko wystąpienia tych powikłań. Kobiety w ciąży powinny skonsultować się z pracownikiem służby zdrowia w celu przeprowadzenia odpowiednich badań, testów i leczenia, jeśli jest to konieczne.

Kto powinien być przebadany w kierunku rzeżączki?

Każda osoba aktywna seksualnie może być zakażona rzeżączką. Każdy, kto ma objawy ze strony narządów płciowych, takie jak upławy, pieczenie przy oddawaniu moczu, nietypowe owrzodzenia lub wysypka, powinien zaprzestać uprawiania seksu i natychmiast zgłosić się do lekarza.

Jak również każdy, kto ma partnera uprawiającego seks oralny, analny lub pochwowy, u którego niedawno zdiagnozowano chorobę weneryczną, powinien zgłosić się do lekarza w celu oceny.

Niektórzy ludzie powinni być przebadani (screening) w kierunku rzeżączki, nawet jeśli nie mają objawów lub nie wiedzą o partnerze seksualnym, który ma rzeżączkę. Każdy, kto jest aktywny seksualnie powinien omówić swoje czynniki ryzyka z pracownikiem służby zdrowia i zapytać, czy powinien być badany w kierunku rzeżączki lub innych chorób przenoszonych drogą płciową.

CCDC zaleca coroczne badania przesiewowe w kierunku rzeżączki wszystkim aktywnym seksualnie kobietom poniżej 25 roku życia, a także starszym kobietom z czynnikami ryzyka, takimi jak nowi lub liczni partnerzy seksualni, lub partner seksualny, który ma infekcję przenoszoną drogą płciową.

Osoby, które mają rzeżączkę powinny być również badane pod kątem innych STD.

Jak rozpoznaje się rzeżączkę?

D rzeżączkę weneryczną można zdiagnozować poprzez badanie moczu, cewki moczowej (w przypadku mężczyzn), szyjki macicy lub pochwy (w przypadku kobiet) przy użyciu testu amplifikacji kwasów nukleinowych (NAAT) 19. Można ją również zdiagnozować za pomocą hodowli rzeżączki, która wymaga pobrania wymazu z kanału szyjki macicy lub cewki moczowej.

Jeśli dana osoba uprawiała seks oralny i/lub analny, należy pobrać wymaz z gardła i/lub odbytu na posiew lub NAAT (jeśli lokalne laboratorium zatwierdziło stosowanie NAAT do próbek pozagenitalnych) 20.

Jakie jest leczenie rzeżączki?

D rzeżączkę można wyleczyć stosując odpowiednie leczenie. CDC zaleca obecnie pojedynczą, domięśniową dawkę 500 mg ceftriaksonu w leczeniu rzeżączki. Alternatywne schematy są dostępne w przypadku, gdy ceftriakson nie może być stosowany w leczeniu rzeżączki układu moczowo-płciowego lub odbytnicy. Chociaż leki zatrzymają infekcję, nie naprawią żadnych trwałych uszkodzeń spowodowanych przez chorobę. Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe w rzeżączce jest coraz większym problemem, a skuteczne leczenie rzeżączki staje się coraz trudniejsze 21. W przypadku zakażeń narządów płciowych i odbytu nie jest konieczne przeprowadzanie testu wyleczenia – badania kontrolnego, aby upewnić się, że zakażenie zostało skutecznie wyleczone; jeżeli jednak objawy utrzymują się dłużej niż kilka dni po leczeniu, dana osoba powinna zgłosić się do lekarza w celu ponownej oceny. Test na wyleczenie jest konieczny 7-14 dni po leczeniu u osób, które są leczone z powodu rzeżączki gardłowej.

Ponieważ ponowne zakażenie jest powszechne, mężczyźni i kobiety z rzeżączką powinni być ponownie przebadani trzy miesiące po wyleczeniu pierwszego zakażenia, niezależnie od tego, czy uważają, że ich partnerzy seksualni byli skutecznie leczeni.

Co z partnerami?

Jeśli u osoby zdiagnozowano i leczono rzeżączkę, powinna ona poinformować o tym wszystkich partnerów uprawiających ostatnio seks analny, pochwowy lub oralny, aby mogli oni zgłosić się do lekarza i poddać leczeniu. Zmniejszy to ryzyko, że partnerzy seksualni rozwiną poważne powikłania rzeżączki, a także zmniejszy ryzyko ponownego zakażenia. Osoba chora na rzeżączkę i wszyscy jej partnerzy seksualni muszą unikać uprawiania seksu do czasu zakończenia leczenia rzeżączki i ustąpienia objawów. Wskazówki dotyczące rozmów z partnerami na temat seksu i testów STD można znaleźć na stronie http://www.gytnow.org/talking-to-your-partnerexternal icon.