Trzęsienie ziemi w Nepalu w 2015 roku

Trzęsienie ziemi w Nepalu z 2015 roku, zwane też trzęsieniem ziemi w Gorkha, silne trzęsienie ziemi, które nawiedziło okolice miasta Katmandu w środkowym Nepalu 25 kwietnia 2015 roku. Około 9000 osób zginęło, wiele tysięcy więcej zostało rannych, a ponad 600 000 struktur w Katmandu i innych pobliskich miastach zostało uszkodzonych lub zniszczonych. Trzęsienie ziemi było odczuwalne w całym środkowym i wschodnim Nepalu, dużej części Niziny Rzeki Ganges w północnych Indiach oraz północno-zachodnim Bangladeszu, a także w południowych częściach Płaskowyżu Tybetańskiego i zachodnim Bhutanie.

Początkowy wstrząs, który zarejestrował moment magnitudy 7,8, uderzył krótko przed południem czasu lokalnego (około 06:11 czasu Greenwich Mean Time). Jego epicentrum było około 21 mil (34 km) na wschód-południowy wschód od Lamjung i 48 mil (77 km) na północny zachód od Katmandu, a jego ognisko było 9,3 mil (około 15 km) pod ziemią. Dwa duże wstrząsy wtórne, o magnitudach 6.6 i 6.7, wstrząsnęły regionem w ciągu jednego dnia od głównego trzęsienia, a kilkadziesiąt mniejszych wstrząsów wtórnych wystąpiło w regionie w ciągu następnych dni. W dniu 12 maja wstrząs wtórny o magnitudzie 7,3 uderzył około 76 km (47 mil) na wschód-północny wschód od Katmandu, zabijając ponad 100 osób i raniąc prawie 1900.

Trzęsienie ziemi i jego wstrząsy wtórne były wynikiem uskoku naporowego (tj, pęknięcia pod wpływem kompresji) w strefie szwu Indus-Yarlung, cienkiego regionu wschód-zachód rozciągającego się mniej więcej na długości pasm Himalajów. Trzęsienie ziemi zmniejszyło ciśnienie kompresyjne między euroazjatycką płytą tektoniczną a indyjską częścią płyty indo-australijskiej, która subdukuje (underthrusts) płytę euroazjatycką. Subdukcja w Himalajach zachodzi średnio w tempie 1,6-2 cali (4-5 cm) rocznie. Taka aktywność tektoniczna dodaje ponad 0,4 cala (1 cm) do wysokości Himalajów każdego roku.

Region Himalajów jest jednym z najbardziej aktywnych sejsmicznie na świecie, ale duże trzęsienia ziemi zdarzały się tam rzadko. Przed trzęsieniem z 2015 roku, ostatnie duże trzęsienie ziemi (o magnitudzie 6,0 lub wyższej) miało miejsce w 1988 roku. To wydarzenie o magnitudzie 6,9 spowodowało śmierć 1 500 osób. Natomiast trzęsienie ziemi o magnitudzie 8,0 w 1934 roku zabiło około 10 600 osób.

Wstępne raporty o ofiarach po trzęsieniu ziemi z samego rana podawały liczbę ofiar w setkach, ale w miarę upływu czasu raporty podawały łączną liczbę ofiar przekraczającą 1 000 i zbliżającą się do 1 900 pod koniec dnia. W ciągu dwóch tygodni po głównym trzęsieniu ziemi, ekipy ratunkowe dotarły do wszystkich odległych wiosek w strefie trzęsienia i wyłonił się bardziej dokładny obraz kosztów ludzkich trzęsienia ziemi. Potwierdzono śmierć około 9000 osób (w tym ofiary śmiertelne w pobliskich częściach Indii, Chin i Bangladeszu), prawie 16 800 osób zostało rannych, a około 2,8 miliona ludzi zostało przesiedlonych w wyniku trzęsienia ziemi. Jeden z raportów Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) wspomina, że ponad osiem milionów ludzi (więcej niż jedna czwarta populacji Nepalu) zostało dotkniętych przez to wydarzenie i jego następstwa.

Trzęsienie ziemi spowodowało osunięcia ziemi, które zniszczyły wioski wiejskie i niektóre z najgęściej zaludnionych części miasta Katmandu. Wstępne szacunki zniszczeń wahały się od 5 do 10 miliardów dolarów. W Katmandu cegły i inne gruzy z zawalonych i częściowo zawalonych budynków, w tym części słynnej świątyni Taleju i całej dziewięciopiętrowej wieży Dharahara, wypełniły ulice. Trzęsienie ziemi wywołało również lawinę na Mount Everest, która zabiła co najmniej 19 wspinaczy i pozostawiła setki innych w Everest Base Camp i w obozach położonych wyżej na górze. Ci z wysokich obozów zostali wkrótce przetransportowani drogą powietrzną do Bazy, a wszyscy wspinacze albo zeszli z góry pieszo, albo zostali odesłani do innych miejsc.

Bezzwłocznie po trzęsieniu ziemi rząd Nepalu ogłosił stan wyjątkowy i wkrótce prawie cała armia nepalska pomagała w akcji ratunkowej i odbudowie. Nepal zwrócił się również do społeczności międzynarodowej z prośbą o pomoc. ONZ szybko utworzyło fundusz „Nepal Earthquake 2015 Flash Appeal”, którego celem było zebranie około 415 milionów dolarów na pomoc dla Nepalu po trzęsieniu ziemi. Do dwóch tygodni po trzęsieniu ziemi, ponad 330 milionów dolarów zostało przekazane bezpośrednio lub zadeklarowane.

Indie, Chiny i kilka innych krajów szybko odpowiedziało wysyłając pomoc i ekipy ratunkowe. Dostarczenie pomocy potrzebującym w ciągu pierwszych kilku dni po trzęsieniu ziemi było jednak skomplikowane ze względu na oddalenie wielu wiosek od istniejącej sieci transportowej, zatory na międzynarodowym lotnisku w Katmandu oraz brak ciężkich ciężarówek, helikopterów i innych pojazdów zdolnych do przewożenia zaopatrzenia. Ponadto gruzy po trzęsieniu ziemi – wraz z „miasteczkami namiotowymi” wzniesionymi na ulicach i innych otwartych przestrzeniach przez mieszkańców Katmandu, którzy obawiali się powrotu do swoich domów – przyczyniły się do tego, że wiele ulic miasta stało się praktycznie nieprzejezdnych, utrudniając ratownikom dotarcie do ludzi wciąż uwięzionych w gruzach. Gruzy były stopniowo usuwane.