Afrikaans Nationaal Congres (ANC)
Het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) ontstond in Zuid-Afrika op 18 januari 1912, toen een groep Afrikanen, kleurlingen en Indianen in Bloemfontein bijeenkwamen om het Zuid-Afrikaans Nationaal Congres op te richten. De naam werd in 1923 officieel veranderd in Afrikaans Nationaal Congres. Aanvankelijk was dit een gematigde beweging, gericht op het verbeteren van de status van niet-blanken in Zuid-Afrika, wier carrières waren belemmerd door rassendiscriminatie.
Toen Zuid-Afrika in 1913 officieel territoriale segregatie invoerde, diende het ANC zonder succes een verzoekschrift in bij de Britse regering om in te grijpen. Groot-Brittannië reageerde niet op twee daaropvolgende delegaties die in 1914 en 1915 werden gestuurd. Toch ging het ANC in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw door met deze hervormingsgezinde aanpak. In 1940 rekruteerde ANC-president Alfred Xuma agressief jongere leden, waaronder Nelson Mandela, Oliver Tambo en Walter Sisulu. In 1944 vormden zij samen een Jeugdliga, die zich inzette voor radicalere strategieën tegen rassenscheiding en discriminatie.
In 1948 werd het lukrake geheel van wetten en gebruiken dat rassendiscriminatie in Zuid-Afrika meer dan een eeuw had toegestaan, vervangen door een systematisch geheel van uitgebreide rassenwetten, die officieel bekend zouden worden als apartheid. Deze wetten luidden ook een nieuwe fase in de geschiedenis van het ANC in. In 1952 lanceerde het ANC de Verzet-campagne tegen de apartheid. Met een verbrede basis, die nu ook vrouwen omvatte, nam het in juni 1955 het Vrijheidshandvest aan, waarin werd verklaard dat Zuid-Afrika toebehoorde aan al zijn inwoners, ongeacht hun ras. Een militante nationalistische groep bleef erbij dat Zuid-Afrika aan de zwarten toebehoorde en vormde een rivaliserende organisatie, het Pan African Congress (PAC).
Beide organisaties raakten betrokken bij het anti-apartheidsverzet en werden vervolgens betrokken bij een opstandingscampagne die in 1960 gewelddadige represailles uitlokte in Sharpeville. Het bloedbad van Sharpeville, waarbij 69 demonstranten werden gedood door de Zuid-Afrikaanse politie die op 300 demonstranten vuurde, ontketende een wereldwijde veroordeling van het land. In reactie daarop riep de regering de noodtoestand uit en verbood zowel het ANC als het PAC.
In 1961 gaf het ANC met de oprichting van een militaire vleugel Umkhonto we Sizwe het officiële signaal af dat het geweld zou worden opgepakt. De daaropvolgende gewelddadigheden en sabotage leidden tot de arrestatie van belangrijke ANC-leiders, onder wie Nelson Mandela. Na een langdurig proces in 1964 werden zij veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf.
Nadat een groot deel van de leiders gevangen was gezet of verbannen, ging het ANC ondergronds en begon guerrilla-activiteiten vanuit bases in het buitenland. Het gewelddadige optreden tegen een vreedzame studentendemonstratie in Soweto in 1976 leidde tot een wereldwijde veroordeling van de apartheid. In de loop van de jaren tachtig coördineerde het ANC sabotage- en guerrilla-aanvallen in Zuid-Afrika en anti-apartheidscampagnes in het buitenland. Als reactie daarop bestempelden Zuid-Afrika en zijn belangrijkste westerse bondgenoten het ANC als een terroristische organisatie, en voerden aanvallen uit op zijn externe bases. Deze gebeurtenissen veroorzaakten internationale reacties tegen en druk op Zuid-Afrika.
Het ANC ontving cruciale militaire steun van de Sovjet-Unie en Cuba. Hoewel hieraan een einde kwam met de val van de Sovjet-Unie in 1991, herstelde de Zuid-Afrikaanse president F. W. de Klerk in 1990 het ANC en liet Mandela vrij.
Geleid door Mandela won het ANC de eerste democratische verkiezingen in 1994. Kort daarna vormde hij, als eerste president van Zuid-Afrika die door een meerderheid van de inwoners werd gekozen, een regering van nationale eenheid. President Mandela trad in 1999 na slechts één ambtstermijn af. Hij werd opgevolgd door Thabo Mbeki, die momenteel bezig is aan zijn tweede ambtstermijn, die in 2009 zou aflopen. Als gevolg van intern gekrakeel tussen Mbeki en voormalig vice-president Jacob Zuma hield het ANC in december 2007 een bitter betwiste partijconventie. Zuma versloeg Mbeki voor het leiderschap en is klaar om aan het eind van Mbeki’s termijn Zuid-Afrika’s derde post-apartheidspresident te worden. Tot dusver is het ANC erin geslaagd een multiculturele, zij het kwetsbare, regering in Zuid-Afrika te vormen, en onder Nelson Mandela heeft het een waarlijk democratische grondwet tot stand gebracht die uiteindelijk een einde heeft gemaakt aan de apartheid.