Ai Weiwei: Biografie, werken, tentoonstellingen
De in 1957 in Peking geboren Ai Weiwei is een multidisciplinair kunstenaar, architect, fotograaf, ontwerper, criticus en activist. Hij is de zoon van de bekende Chinese dichter Ai Qing, die zelf tussen 1929 en 1932 in Parijs de avant-garde-theorie bestudeerde. Qing, een grote invloed op Weiwei’s manier van denken, studeerde ook cinematografie en maakte deel uit van de Xingxing groep, waar hij zijn tijd besteedde aan het experimenteren met individualistische technieken en die uiteindelijk door de autoriteiten van die tijd werd ontbonden. In de VS raakte hij betrokken bij het Minimalisme, Pop Art, conceptuele kunst en het Dadaïsme. In zijn werk slaagt Weiwei erin het westerse postmodernisme te harmoniseren met de tendens naar handwerk, die het meest aanwezig was tijdens de culturele revolutie in China. Hij is ongelooflijk bedreven in het samenvoegen van het verleden met het heden, terwijl hij het conflict laat zien dat bestaat tussen perceptie en puur concept.
Zijn werk “Coca-Cola Vase” toont het gewicht van modernistische tendensen – de invloed op dit werk van kunstenaars als Andy Warhol en Marcel Duchamp is duidelijk. Een ander werk dat duidelijk beïnvloed is door een aantal verschillende bronnen is “Forever”, waarin fietsen die met hun wielen aan elkaar verbonden zijn, een voorbeeld vormen van een ready-made.
In elk werk van Ai Weiwei is er een gevoel dat hij zijn gevoelens en concepten volledig uitwerkt, Dit komt ook fysiek tot uiting in zijn grootschalige sculpturen, zoals het “Vogelnest”, dat hij voor de Olympische Spelen van 2008 in Beijing creëerde in samenwerking met de architecten Stefan Marbach, Pierre de Meuron en Jacques Herzog. Traditie en politiek zijn overal in zijn werk terug te vinden, of het nu gaat om tentoonstellingen, beeldhouwwerken, foto’s of architectuur – zijn uitgesproken verdediging van de mensenrechten en zijn verzet tegen machtsmisbruik zijn synoniem met zijn naam, en het grote publiek herinnert zich zijn gevangenschap juist om deze redenen.
Zijn rol als activist mag evenmin worden vergeten – hij heeft een aantal regeringsdaden publiekelijk veroordeeld en heeft zich resoluut aan de kant van de mensenrechten geschaard, zozeer zelfs dat zijn studio, die op meer dan 1 miljoen euro werd geschat, door de Chinese autoriteiten werd vernield. In 2011 kondigde zijn familie zijn verdwijning aan; hij werd vervolgens vrijgelaten maar kreeg huisarrest, wat hem ertoe aanzette vanuit zijn eigen huis een realityshow in Big-Brotherstijl op te zetten, maar die werd op zijn beurt door het regime neergehaald. Ai Weiwei is de kritische stem van de Chinese regering, een belangrijke intellectuele figuur wiens werk consequent blijk geeft van volwassenheid en sociaal engagement. Gedurende zijn carrière heeft hij in een aantal verschillende landen geëxposeerd en hij is momenteel actief in zijn beroep als architect – hoewel hij door zijn arrestatie en gevangenschap nog steeds in de media verschijnt, wordt hij wereldwijd nog steeds erkend om zijn kunstwerken.
Het werk van de kunstenaar wordt vanwege zijn omvang vaak in grote zalen tentoongesteld. Een van de meer opmerkelijke items is zijn serie foto’s, waarop hij te zien is terwijl hij een kruik uit de Han-dynastie op de grond laat vallen, die in stukken uiteenvalt.
Hij heeft tentoongesteld in enkele van de belangrijkste galeries en musea ter wereld, en heeft ook deelgenomen aan de Biënnale van Venetië en de Documenta van Kassel. In 2010 ontwierp hij het succesvolle Tate Modern, waarbij hij de turbines van het museum bedekte met porseleinen buizen, in samenwerking met Chinese ambachtslieden om 100 meter kopieën te maken.
Zijn eerste echt internationale tentoonstelling vond plaats in 2012, Hij was echter niet in staat om aanwezig te zijn vanwege zijn ballingschap, omdat hij in zijn geboorteland door de Chinese regering was beschuldigd van samenzwering. De tentoonstelling was een retrospectief getiteld “Entrelacs” en was gewijd aan Jeu de Paume – het bestond uit 500 foto’s, video’s en teksten, die in verschillende formaten de belangrijkste momenten uit zijn leven samenbrachten. Toen de tentoonstelling in Parijs werd geopend, was de Chinese ambassade niet uitgenodigd, maar in Spanje, waar ze werd vertegenwoordigd door de bekende galerie Ivorypress, liep ze wel goed af.
In 2013 presenteerde Weiwei zijn tentoonstelling “Resistance and Tradition” in het Centro Andaluz de Arte Contemporáneo, waarbij ook het document “Never Sorry” van Alison Klayman werd uitgebracht – een biopic over de kunstenaar die lichtjes raakt aan het hedendaagse China. David Harvey zou hebben gezegd dat de kunstenaar “China’s culturele traditie, westerse kunst en een verscheidenheid aan technieken samenvoegt om op unieke wijze uitdrukking te geven aan het informatiekapitalisme”. Tot zijn meest representatieve werken behoren “Bird’s Nest”, “Snake Ceiling”, “Descending Light”, “Cube Light”, “Rooted Upon” en “Remembering”.
Zijn werk is momenteel in het Verenigd Koninkrijk te zien op een tentoonstelling getiteld “According to What?”die tot 10 augustus 2014 te zien is. De tentoonstelling omvat oude stoelen die voormalige dissidenten van de Chinese regering voorstellen, die door de autoriteiten niet mogen reizen. Volgens Clare Lilley wekken de individuele stoelen weliswaar de indruk van “kalmte en vrede”, maar is de bedoelde boodschap dat “het leven voor miljoenen mensen ongelooflijk moeilijk en gewelddadig is”.
De hele zomer zal Ai Weiwei exposeren in de Martin-Gropius-Bau in Berlijn en ook in New York. Volledige details zijn te vinden in ons artikel over de Top 10 Tentoonstellingen in New York.