Bevolking van Iran

Ethnische groepen

Iran is een cultureel diverse samenleving, en de interetnische betrekkingen zijn over het algemeen vriendschappelijk. De overheersende etnische en culturele groep in het land bestaat uit moedertaalsprekers van het Perzisch. Maar de mensen die algemeen bekend staan als Perzen zijn van gemengde afkomst, en het land heeft belangrijke Turkse en Arabische elementen naast de Koerden, Baloch, Bakhtyārī, Lurs, en andere kleinere minderheden (Armeniërs, Assyriërs, Joden, Brahuis, en anderen). De Perzen, Koerden en sprekers van andere Indo-Europese talen in Iran stammen af van de Arische stammen die in het 2e millennium v. Chr. vanuit Centraal-Azië begonnen te migreren naar wat nu Iran is. De Turken zijn afstammelingen van stammen die vanaf de 11e eeuw in de regio opdoken – ook vanuit Centraal-Azië – en de Arabische minderheid vestigde zich voornamelijk in het zuidwesten van het land (in Khūzestān, een regio die ook bekend staat als Arabistan) na de islamitische veroveringen in de 7e eeuw. Net als bij de Perzen gaat het bij veel van de kleinere etnische groepen in Iran terug tot de oudheid.

De Koerden zijn zowel stads- als plattelandsbevolking (met een aanzienlijk deel van de laatstgenoemden soms nomadisch), en zij zijn geconcentreerd in de westelijke bergen van Iran. Deze groep, die slechts een klein deel van de Iraanse bevolking uitmaakt, heeft zich verzet tegen de pogingen van de Iraanse regering, zowel voor als na de revolutie van 1979, om hen te assimileren in de hoofdstroom van het nationale leven en heeft, samen met hun Koerdische medeburgers in de aangrenzende regio’s van Irak en Turkije, gestreefd naar regionale autonomie of naar de oprichting van een onafhankelijke Koerdische staat in de regio.

Ook de westelijke bergen worden bewoond door seminomadische Lurs, waarvan men denkt dat zij afstammen van de oorspronkelijke bewoners van het land. Nauw verwant zijn de Bakhtyārī stammen, die in het Zagrosgebergte ten westen van Eṣfahān leven. De Baloch vormen een kleinere minderheid die in Iraans Baluchistan woont, dat grenst aan Pakistan.

De grootste Turkse groep zijn de Azerbeidzjanen, een landbouw- en veeteeltvolk dat in de grensprovincies in de noordwestelijke hoek van Iran woont. Twee andere Turkse etnische groepen zijn de Qashqāʾī, in het Shīrāz-gebied ten noorden van de Perzische Golf, en de Turkmenen, van Khorāsān in het noordoosten.

De Armeniërs, met een ander etnisch erfgoed, zijn geconcentreerd in Tehrān, Eṣfahān, en de Azerbeidzjaanse regio. Een gemeenschap van Georgiërs is gecentreerd in en rond de stad Fereydūnshahr, in de provincie Eṣfahān. Een paar geïsoleerde groepen die Dravidische dialecten spreken worden gevonden in de regio Sīstān in het zuidoosten.

Semieten-Joden, Assyriërs en Arabieren- vormen slechts een klein percentage van de bevolking. De Joden stammen uit de Babylonische ballingschap van de 6e eeuw v. Chr. en hebben, net als de Armeniërs, hun etnische, linguïstische en religieuze identiteit behouden. Beide groepen zijn van oudsher geconcentreerd in de grootste steden. De Assyriërs zijn geconcentreerd in het noordwesten, en de Arabieren wonen in Khūzestān en op de eilanden in de Perzische Golf.