Bio-indicatoren
Een bio-indicator is een levend organisme dat ons een idee geeft van de gezondheid van een ecosysteem. Sommige organismen zijn erg gevoelig voor vervuiling in hun omgeving, dus als er vervuilende stoffen aanwezig zijn, kan het organisme zijn morfologie/fysiologie of gedrag veranderen, of het kan zelfs sterven.
Een voorbeeld van een bio-indicator zijn korstmossen. Deze planten, die leven op oppervlakken zoals bomen, rotsen of aarde, zijn zeer gevoelig voor toxines in de lucht. Dit komt omdat zij hun voedingsstoffen voornamelijk uit de lucht halen. We kunnen aan de hoeveelheid en de soorten korstmossen op de bomen zien dat onze bossen schone lucht hebben. Verschillende soorten korstmossen zijn in verschillende mate gevoelig voor luchtverontreiniging, dus we kunnen ook een idee krijgen van de mate van verontreiniging door te observeren welke soorten aanwezig zijn.
Natuur van de wetenschap
Leeforganismen kunnen vaak worden gebruikt om indirect de niveaus van chemische stoffen in hun omgeving te meten. Populatieaantallen kunnen ook in de tijd worden gevolgd om veranderingen op te merken die het gevolg kunnen zijn van veranderingen in het milieu.
Bio-indicatoren kunnen planten, dieren of micro-organismen zijn:
- Als er toxinen aanwezig zijn, kunnen bepaalde planten niet in het getroffen gebied groeien.
- Monitoring van het aantal dieren kan wijzen op schade aan het ecosysteem waarin zij leven.
- Algenbloei wordt vaak gebruikt om grote toenames van nitraten en fosfaten in meren en rivieren aan te geven.
Als de vervuiling de afname van een belangrijke voedselbron veroorzaakt, kunnen ook de dieren die er voor hun voedsel van afhankelijk zijn, afnemen. Dieren kunnen ook hun gedrag of fysiologie veranderen als er een toxine aanwezig is. Bijvoorbeeld:
- het niveau van bepaalde leverenzymen bij vissen neemt toe als zij worden blootgesteld aan verontreinigende stoffen in het water
- veranderingen in het functioneren van het zenuwstelsel van wormen worden gebruikt om de mate van bodemverontreiniging te meten
- de toename van het aantal gemuteerde kikkers dat in de VS wordt aangetroffen, wordt gebruikt als indicator voor de aanwezigheid van toxinen in hun milieu.
Micro-organismen kunnen ook worden gebruikt als indicatoren van toxines in een ecosysteem. Sommige micro-organismen produceren stress-eiwitten bij blootstelling aan bepaalde verontreinigende stoffen. Door het gehalte aan stresseiwitten te meten, kunnen we een idee krijgen van de mate van vervuiling die in het milieu aanwezig is.