Mary of Teck (1867-1953)

Beliefde koningin van het Engeland van het begin van de 20e eeuw en grootmoeder van Elizabeth II . Naamsvariaties: Koningin Mary; May van Teck; Victoria Mary van Teck; hertogin van York; prinses van Wales. Geboren Victoria Mary Augusta Louise Olga Pauline Claudine Agnes op 26 mei 1867, in Kensington Palace, Londen, Engeland; overleden op 24 maart 1953, in Marlborough House, Londen; dochter van Francis, hertog van Teck, en Mary Adelaide (1833-1897); verloofd met Albert Saxe-Coburg, hertog van Clarence en Avondale (zoon van Edward VII en Alexandra van Denemarken), in 1891; trouwde met George, hertog van York, later George V, koning van Engeland (r. 1910-1936), op 6 juli 1893; kinderen: Edward VIII (1894-1972), hertog van Windsor; Albert, later George VI (1895-1952), koning van Engeland (r. 1936-1952); Mary (1897-1965), prinses royal; Henry Windsor (1900-1974), 1e hertog van Gloucester; George (1902-1942), 1e hertog van Kent; John Windsor (1905-1919).

Verloofd met hertog van Clarence, de toekomstige koning van Engeland (1891); hertog van Clarence overleden (1892); getrouwd met hertog van York en hertogin van York geworden (1893); eerste kind geboren (1894); prinses van Wales geworden (1901); tot koningin van Engeland gekroond (1911); koningin-moeder geworden en zoon afstand zien doen van troon (1936).

Koningin Mary of Teck, de echtgenote van Koning George V, de regerende Engelse monarch van 1910 tot 1936, was een zeer populaire koninklijke figuur in haar tijd, en dient als een soort historische schakel tussen het strikt protocol-gebonden tijdperk van Koningin Victoria en het moderne, door Diana gedomineerde House of Windsor. Mary werd door de heerszuchtige koningin, die meer dan zes decennia regeerde, uitgekozen als bruid voor Victoria’s kleinzoon en ze leefde nog om haar eigen kleindochter, prinses en toekomstige koningin Elizabeth (II) , te zien bevallen van een nieuwe troonopvolger, Prins Charles. Ze is wel “een van de meest vorstelijke en waardige, zelfs formidabele figuren die ooit de troon heeft gesierd” genoemd. Haar plichtsbesef, loyaliteit aan de monarchie en oprechte hoffelijkheid jegens en belangstelling voor haar onderdanen waren legendarisch en overleefden de crises van twee wereldoorlogen, onverwachte sterfgevallen in de familie en een ongekende troonsafstand.

Mary of Teck, “May” genoemd vanwege de maand van haar geboorte, werd in 1867 in Kensington Palace geboren, in dezelfde slaapkamer als waar koningin Victoria was geboren. Zij was de dochter van prins Frans, lid van het Oostenrijkse koningshuis en hertog van Teck, en de Engelse prinses Mary Adelaide, nicht van koningin Victoria en kleindochter van koning George III. Mary was als kind nogal verlegen en leed ongetwijfeld onder de levensstijl van haar ouders: het waren verarmde royals die vaak ver boven hun stand leefden en voor steun afhankelijk waren van koningin Victoria. Zij onderhielden nauwe banden met het Duitse koningshuis, en Mary of Teck bracht vakanties door met haar Duitse neven en nichten. Ze kreeg geen formele opleiding die verder ging dan wat nodig werd geacht voor een jonge vrouw uit de gegoede kringen om door haar gouvernantes te worden onderwezen (in haar geval omvatte dat Europese geschiedenis, de Franse en Duitse taal, en handwerken, die ze allemaal beheerste), maar ze bezat een grote mate van intelligentie en een uitstekend geheugen, en ze droeg veel bij aan haar eigen opvoeding door te lezen en algemene nieuwsgierigheid. In 1883 werden haar ouders door de koningin naar Italië gestuurd, waar men in die tijd zeer goedkoop kon leven, omdat zij het beu was hun schulden te betalen. Mary van Teck hield veel van Italië, en vond het niet erg om eenvoudig te leven. Toen het gezin een jaar in Florence doorbracht, maakte zij van de gelegenheid gebruik om een schat aan kennis over kunst en kunstgeschiedenis op te doen door de musea en kerken vol renaissanceschatten te bezoeken; zij zou haar hele leven een liefhebber en verzamelaar van kunst blijven.

Zulk een intellectuele capaciteit maakte Maria van Teck enigszins verdacht in koninklijke kringen, maar zij was niettemin een populaire jonge vrouw in de samenleving nadat zij halverwege de jaren 1880 formeel aan het hof was voorgesteld. Haar ouders waren natuurlijk zeer geïnteresseerd in een goede partij voor haar, maar hadden weinig bruidsschat om voor haar te zorgen. Pas toen Mary 24 was, kwam er een huwelijksaanzoek, op aandringen van niemand minder dan Victoria. De koningin dacht dat de verstandige Mary een geschikte bruid zou zijn voor haar ongedisciplineerde, playboy kleinzoon Albert, hertog van Clarence, die bekend stond als “Prins Eddy.” Hij was ook tweede in lijn voor de troon, achter zijn vader. Mary aanvaardde het aanzoek, het huwelijk werd in december 1891 aangekondigd en er werd een datum vastgesteld. Terwijl het verloofde paar de volgende maand bij zijn familie verbleef in hun koninklijk kasteel in Sandringham, werd Eddy verkouden. De verkoudheid ontwikkelde zich tot griep, en hij ijlde; Mary hielp hem te verplegen voordat hij stierf. Een jaar later accepteerde ze het huwelijksaanzoek van zijn broer George, de hertog van York, de nieuwe troonopvolger.

Ze trouwden op 6 juli 1893 in St. James’s Palace Chapel, en Mary van Teck werd de hertogin van York. Het huwelijk was volgens de meeste berichten gelukkig, en het paar bleef elkaar gedurende de meer dan veertig jaar van hun verbintenis toegewijd. In de volgende 12 jaar kregen ze zes kinderen: Edward (David genoemd), de troonopvolger, geboren in 1894; Albert, geboren in 1895, die later koning van Engeland zou worden als George VI; Prinses Mary , geboren in 1897; Henry, de eerste hertog van Gloucester, geboren in 1900; George, de eerste hertog van Kent, geboren in 1902; en John, geboren in 1905, die epileptisch was en op 13-jarige leeftijd aan een aanval overleed. Zoals andere royals en leden van de hogere klasse in die tijd, lieten Mary en haar echtgenoot de opvoeding van hun kinderen over aan het personeel, en er werd gezegd dat zij gedurende hun hele leven ver van hen verwijderd bleef. Nadat het kindermeisje dat de zorg had voor hun eerste kinderen een ernstige zenuwinzinking had gehad, ging het gerucht dat de vrouw al enige tijd geestelijk instabiel was.

De dood van koningin Victoria in 1901, die Mary’s echtgenoot een stap dichter bij de troon bracht, veroorzaakte grote veranderingen in hun leven. Het paar werd de prins en prinses van Wales en werd door George’s vader, nu Koning Edward VII, op grote tournees door het uitgestrekte Britse rijk gestuurd om hen kennis te laten maken met hun toekomstige onderdanen. Mary’s bekende robuuste gezondheid en energie kwamen haar goed van pas. Ze bezocht Australië met haar man voor de eerste zitting van het parlement van de voormalige kolonie in 1901 en maakte een zware rondreis door India tussen 1905 en 1906.

Koning Edward VII stierf in mei 1910 en George V werd gekroond in juni 1911. Mary of Teck stond nu bekend als Queen Mary. De wolken van de oorlog pakten zich echter al samen en het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 werd het Britse koningshuis bijzonder moeilijk gemaakt door hun nauwe persoonlijke banden met het koningshuis van de vijand, Duitsland. (George V en Kaiser Wilhelm II waren volle neven.) Mary deed afstand van haar banden met haar Duitse verwanten en wijdde zich aan de oorlogsinspanningen in eigen land. Ze richtte het Koningin-Werk voor Vrouwen Fonds op en Queen Mary’s Naaldwerk Gilde, dat kleding naaide voor de armen, en werkte veel samen met het Rode Kruis. Net als hun onderdanen at de koninklijke familie gerantsoeneerd voedsel en verbouwde ze hun eigen aardappelen; koning George sloot zijn wijnkelder. Ze overwogen om Buckingham Palace in een ziekenhuis te veranderen, maar dit werd door de regering verboden. Koningin Mary bezocht ook ziekenhuizen vol oorlogsgewonden. Zij werd een geliefd publiek figuur door haar niet aflatende aandacht voor deze zelfopgelegde oorlogstaken. Persoonlijk leed kwam in juli 1918, slechts vier maanden voor het einde van de oorlog, toen de bolsjewieken Nicolaas II, voormalig tsaar van Rusland, en zijn vrouw Alexandra Feodorovna en hun kinderen vermoordden; Nicolaas was een volle neef en goede vriend van George V, die zijn huwelijk met Mary had bijgewoond. Aan het eind van de oorlog veranderde George V de naam van hun koningshuis van het zeer Duitse Saxe-Coburg-Gotha in Windsor, wat het ook is gebleven.

Na de oorlog steunde Mary of Teck de pas opgerichte vakbonden, ontmoette zij de Indiase nationalistische leider Mohandas Gandhi en onderhield zij hartelijke betrekkingen met de eerste Labour-regering in Groot-Brittannië. Zij zette zich ook in voor de belangen van werkende vrouwen, onder meer door voor hen herstellingsoorden op te richten. Bovendien stond de koningin bekend om haar meer huiselijke vaardigheden, en hield zij van naaien. Ze maakte tapijten naar antieke ontwerpen, verzamelde kunst en stond, in tegenstelling tot haar ouders, bekend als een bekwame huishoudster. Van haar echtgenoot werd gezegd dat hij afhankelijk was van haar en haar energie, vooral toen hij met de jaren steeds zwakker werd.

Het koningspaar vierde hun zilveren jubileum in 1935, wat een grote gebeurtenis was in Engeland te midden van een werelddepressie. Koningin Mary, nu 68 en al meerdere malen grootmoeder geworden, werd toegejuicht door een massale menigte die bijeenkwam om haar en de koning eer te bewijzen. Hij

overleed in januari 1936, en hun zoon David werd later dat jaar gekroond tot koning Edward VIII. Ondanks een eerbiedig stilzwijgen van de Britse kranten en censuur van alle vermeldingen in geïmporteerde Amerikaanse kranten, waren er al geruchten dat de nieuwe koning een relatie had met een Amerikaanse gescheiden vrouw. Dit was een volstrekt onaanvaardbare verhouding voor een koning van Engeland, niet in het minst omdat hij het erfelijk hoofd was van de Kerk van Engeland, die hertrouwen na echtscheiding afkeurde. Koningin Mary, nu de koningin-moeder, greep in en probeerde haar zoon van de romance af te brengen. Er kon echter geen compromis worden bereikt en te midden van een wereldwijde publiciteitswoede deed Koning Edward VIII eind 1936 afstand van de troon om met Wallis Warfield te trouwen. Hoewel Mary haar zoon (nu de hertog van Windsor) ontving toen hij na de Tweede Wereldoorlog naar Engeland terugkeerde, heeft zij zijn vrouw nooit ontmoet.

De troonsafstand was een verwoestende klap voor het huis Windsor. Mary’s tweede zoon Albert en zijn vrouw Elizabeth Bowes-Lyon werden gekroond tot koning George VI en koningin Elizabeth, een verandering in status die zij niet hadden verwacht of gewild, en om hen het voordeel van haar populariteit te geven verscheen Mary vaak met hen in het openbaar tijdens de moeilijke eerste jaren van hun bewind. (Toen zij eenmaal over hun schok heen waren, bleken de vorsten, vooral de nieuwe koningin, immens populair bij hun onderdanen). Mary speelde een actieve rol in het leven van haar kleinkinderen, de prinsessen Elizabeth en Margaret Rose, en bracht veel tijd met hen door. Tijdens de Tweede Wereldoorlog trok Mary zich terug in Badminton, waar ze zich samen met haar bedienden bezighield met bergingswerk en voetgangers een lift gaf op de landwegen toen de brandstofrantsoenen drastisch waren. Haar jongste nog levende zoon, George, hertog van Kent, kwam om bij een vliegtuigongeluk van de Royal Air Force in 1942. Na de oorlog hervatte zij haar schema van publieke verplichtingen en hield dit vol tot vlak voor haar dood. Zij was getuige van het huwelijk van Prinses Elizabeth met Philip, hertog van Edinburgh, in 1947, en was opgetogen over de geboorte van haar achterkleinzoon Prins Charles in 1949. Bij het overlijden van haar zoon de koning in februari 1952 was Mary of Teck een van de eersten die de hand kuste van de nieuwe koningin, Elizabeth II, als “haar oude oma en onderdaan”. Ze stierf in maart 1953, slechts enkele maanden voor Elizabeths kroning, en werd naast haar echtgenoot begraven in St. George’s Chapel op Windsor Castle.

bronnen:

The Concise Dictionary of National Biography. Oxford en NY: Oxford University Press, 1992.

Lofts, Norah. Koninginnen van Engeland. Garden City, NY: Doubleday, 1977, pp. 174-180.

“Queen Mary,” in British History Illustrated. Oktober-november 1978, pp. 28-37.

Softly, Barbara. De koninginnen van Engeland. NY: Bell Publishing, 1976.

suggested reading:

Pope-Hennessy, James. Koningin Mary 1867-1953. NY: Alfred A. Knopf, 1960.

Carol Brennan , Grosse Pointe, Michigan