Pericardiocentese

Wat is een pericardiocentese?

Pericardiocentese is een procedure die wordt uitgevoerd om vocht te verwijderen dat zich heeft opgehoopt in de zak rond het hart (pericardium). De ingreep wordt uitgevoerd met een naald en een kleine katheter om overtollig vocht af te voeren.

Het hart wordt omgeven door een vezelachtige zak, het pericardium. Deze zak bestaat uit twee dunne lagen met een kleine hoeveelheid vloeistof ertussen. Dit vocht vermindert de wrijving tussen de lagen als ze tegen elkaar wrijven wanneer het hart klopt. In sommige gevallen hoopt zich te veel vocht op tussen deze twee lagen. Dit wordt pericardiale effusie genoemd. Wanneer dit gebeurt, kan dit de normale functie van het hart beïnvloeden. Met een pericardiocentese wordt dit vocht afgevoerd en wordt toekomstige vochtophoping voorkomen.

Bij een pericardiocentese steekt een arts een naald door de borstwand en in het weefsel rond het hart. Zodra de naald zich in het hartzakje bevindt, brengt de arts een lang, dun slangetje in, een katheter. De arts gebruikt de katheter om overtollig vocht af te voeren. De katheter kan na de procedure direct worden verwijderd. Hij kan ook een paar uur of een hele nacht blijven zitten. Dit is om er zeker van te zijn dat al het vocht is afgevoerd en om te voorkomen dat zich opnieuw vocht ophoopt.

Waarom kan ik een pericardiocentese nodig hebben?

Veel medische aandoeningen kunnen ervoor zorgen dat zich vocht ophoopt rond het hart. Deze vochtophoping kan kortademigheid en pijn op de borst veroorzaken. Dit kan met medicijnen worden behandeld. In andere gevallen is deze vochtophoping levensbedreigend en moet het onmiddellijk worden afgevoerd.

Pericardiocentese kan helpen het vocht rond het hart af te voeren. En het kan helpen de oorzaak van het extra vocht vast te stellen. Aandoeningen die pericardiale effusie kunnen veroorzaken zijn onder meer:

Infectie van het hart of de hartzak
Kanker
Inflammatie van de hartzak door een hartaanval
letsel
Immuunsysteemziekte
Reacties op bepaalde medicijnen
Radiatie
Metabole oorzaken, zoals nierfalen met uremie

Soms is de oorzaak van vochtophoping onbekend.

Pericardiocentese is niet de enige methode om vocht rond het hart te verwijderen. Het heeft echter wel de voorkeur omdat het minder ingrijpend is dan een operatie. Soms voeren artsen het vocht operatief af. Dit kan worden gedaan bij mensen die een chronische vochtophoping of ontsteking hebben gehad, bij mensen bij wie mogelijk een deel van het hartzakje moet worden verwijderd, of bij mensen bij wie het vocht bepaalde kenmerken heeft.

Wat zijn de risico’s van een pericardiocentese?

Alle procedures hebben risico’s. De risico’s van een pericardiocentese zijn onder andere:

Het hart wordt doorboord, waardoor een operatie nodig kan zijn om dit te herstellen
De lever wordt doorboord
Extra bloedingen, waardoor het hart kan worden samengedrukt en de normale werking ervan kan worden beïnvloed
Lucht in de borstholte
Infectie
Aandoenlijk hartritme (dat in zeldzame gevallen de dood tot gevolg kan hebben)
Hartfalen met vocht in de longen (zeldzaam)

Er is ook een kans dat het vocht rond het hart terugkomt. Als dit gebeurt, moet u de procedure mogelijk herhalen of moet uiteindelijk het hartzakje geheel of gedeeltelijk worden verwijderd.

Uw eigen risico’s kunnen variëren, afhankelijk van uw leeftijd, uw algemene gezondheid, en de reden voor uw procedure of het soort operatie dat u ondergaat. Ze kunnen ook variëren afhankelijk van de anatomie van het hart, de vloeistof en het pericard. Bespreek met uw zorgverlener welke risico’s voor u gelden.

Hoe bereid ik me voor op een pericardiocentese?

Vraag uw arts hoe u zich kunt voorbereiden op een pericardiocentese. Waarschijnlijk moet u 6 uur of langer voor de procedure niet eten en drinken. Vraag de arts of u voor de ingreep moet stoppen met het innemen van medicijnen.

De arts wil misschien een aantal extra onderzoeken voor de operatie. Deze kunnen zijn:

Röntgenfoto van de borst
Electrocardiogram (ECG), om het hartritme te controleren
Bloedonderzoek, om de algemene gezondheid te beoordelen
Echocardiogram, om de bloedstroom door het hart en de vloeistof rond het hart te bekijken
CT of MRI, als de arts meer informatie over het hart nodig heeft
Hartkatheterisatie, om de druk in het hart te meten

Wat gebeurt er tijdens de pericardiocentese?

Praat met uw arts over wat er tijdens uw procedure zal gebeuren. Een cardioloog en een chirurgisch team zullen de procedure uitvoeren. Hieronder volgt een beschrijving van pericardiocentese met behulp van een katheter, de meest voorkomende vorm. In het algemeen:

U bent wakker. Er wordt een infuus in uw hand of arm ingebracht. Waarschijnlijk krijgt u medicijnen toegediend om u slaperig te maken voordat de procedure begint.
Uw vitale functies worden nauwlettend in de gaten gehouden.
De procedure duurt ongeveer een uur.
Uw arts maakt een echocardiogram om de vloeistof rond uw hart en de anatomie van uw hart te bekijken. Dit zal helpen bij het bepalen van de beste plaats om de naald in te brengen.
De arts zal een plaatselijk verdovingsmiddel aanbrengen op de plaats waar de naald wordt ingebracht, onder het borstbeen.
De arts zal de naald door de huid inbrengen. U kunt dit voelen als druk of lichte pijn. U kunt pijnstillers krijgen als dat nodig is.
De naald wordt met behulp van een echocardiogram of röntgenbeelden (fluoroscopie) naar het vocht in de hartzak geleid.
Als de naald eenmaal in het juiste gebied is, wordt hij verwijderd en vervangen door een katheter. De vloeistof zal via de katheter weglopen. In sommige gevallen kan deze katheter enkele uren of zelfs dagen blijven zitten. In andere gevallen kan de katheter eerder worden verwijderd.
De katheter wordt verwijderd als er voldoende vocht is afgetapt. Er wordt druk uitgeoefend op de inbrengplaats van de katheter om bloeden te voorkomen.

Wat gebeurt er na de pericardiocentese?

Vraag uw arts wat u na de ingreep kunt verwachten. In het algemeen geldt na de pericardiocentese het volgende:

U kunt suf en gedesoriënteerd wakker worden.
Uw vitale functies, zoals hartslag, ademhaling, bloeddruk en zuurstofgehalte, worden nauwlettend in de gaten gehouden.
Als de katheter waarmee het vocht is afgetapt, is blijven zitten, wordt gecontroleerd of hij niet verstopt is voordat hij veilig kan worden verwijderd.
U kunt een echocardiogram krijgen om te bevestigen dat er zich geen vocht opnieuw heeft opgehoopt.
U kunt een röntgenfoto van de borstkas krijgen om te controleren of de naald uw long niet heeft doorboord tijdens de procedure.
Een monster van het afgevoerde vocht kan naar een laboratorium worden gestuurd voor onderzoek.
U moet waarschijnlijk een of meer dagen in het ziekenhuis blijven. Dit kan gedeeltelijk afhangen van de reden voor uw pericardiocentese.

Nadat u het ziekenhuis hebt verlaten:

U zou vrij snel uw normale activiteiten moeten kunnen hervatten, maar vermijd krachtige lichaamsbeweging totdat uw arts zegt dat het OK is.
Zorg ervoor dat u al uw vervolgafspraken nakomt.
Bel de arts als u koorts hebt, als er meer water uit de insteekplaats van de naald loopt, als u pijn op de borst hebt of als u ernstige symptomen hebt.
Volg alle instructies op die uw arts u geeft over medicijnen, lichaamsbeweging, dieet en wondverzorging.

Veel mensen merken direct na de pericardiocentese verbetering in hun klachten.

Volgende stappen

Voordat u instemt met de test of de procedure, moet u weten:

De naam van de test of procedure
De reden waarom u de test of procedure ondergaat
Welke resultaten u kunt verwachten en wat die betekenen
De risico’s en voordelen van de test of procedure
Wat de mogelijke bijwerkingen of complicaties zijn
Wanneer en waar u de test of procedure moet ondergaan
Wie de test of procedure zal uitvoeren en wat de kwalificaties van die persoon zijn
Wat er zou gebeuren als u het onderzoek of de procedure niet zou ondergaan
Eventuele alternatieve onderzoeken of procedures waaraan u moet denken
Wanneer en hoe krijgt u de resultaten
Wie u na het onderzoek of de procedure kunt bellen als u vragen of problemen hebt
Hoeveel moet u betalen voor het onderzoek of de procedure