The sinking of Hitler’s battleship Tirpitz
Op 24 augustus vond er weer een grote aanval plaats. 33 Barracuda’s, elk met een bom van 1.600 pond, 24 Corsairs en 10 Hellcats met kleinere bommen, plus 10 Fireflies stegen op naar Kaa Fjord. Acht Seafires vielen gelijktijdig het vliegveld Banak aan, terwijl anderen patrouilleerden boven de vloot. Een Barracuda waarnemer schreef: ‘De pull out van de duik in de rook met de bergen erboven … bleef in mijn geheugen hangen’. Maar dikke rook bemoeilijkte de nauwkeurigheid, twee Hellcats en vier Corsairs gingen verloren, en veel van de overlevende toestellen raakten zwaar beschadigd. De Duitsers gaven toe dat dit ‘ongetwijfeld de zwaarste en meest vastberaden (aanval) tot nu toe’ was: één bom van 1.600 pond doorboorde het hoofddek zonder te exploderen.
De laatste, niet beslissende FAA aanval vond plaats op 29 augustus: zesentwintig Barracuda’s (elk met een AP bom van 1.600 pond), twee Corsairs (elk een AP bom van 1.000 pond) en drie Hellcats (een bom van 500 pond) met 15 Corsairs en 10 Fireflies als escorte. Post-operationele analyse wees op ‘nogal onbetrouwbare’ weersvoorspellingen, verschillende condities boven de vloot en aan land, de traagheid van Barracuda bommenwerpers en de wenselijkheid om in de toekomst Mosquito’s, Hellcats en Corsairs te gebruiken.
Er was echter geen marine toegift. RAF Bomber Command beproefde nu zijn geluk. Lancaster bommenwerpers konden de 12.000 pond zware Tallboy bom vervoeren, effectief bij een directe treffer of bij een landing naast een oorlogsschip dat zich eronder kon ingraven alvorens te exploderen. Ook was er de experimentele JW mijn, waarvan de explosieve lading ontplofte bij contact met de romp van een schip. Als de mijn op een afstand werd gedropt, zou ze over de zeebodem ‘springen’ of ‘lopen’ tot het doel werd gedetecteerd. Twee squadrons, nos. 9 en 617 (Dambuster), hadden ervaring met precisie-bombardementen.
Het idee om een Sovjet basis te gebruiken werd nieuw leven ingeblazen. Op de avond van 11 september vertrokken 18 vliegtuigen van 9 Squadron (één moest de operatie afbreken) en 20 van 617 Squadron naar het vliegveld Yagodnik bij Archangel in het noorden van de USSR. Een verkenningsvliegtuig van het Mosquito Squadron zou de volgende dag volgen. Tijdens de nachtelijke vlucht over Noorwegen, het neutrale Zweden en het bezette Finland stuitten de Lancasters op ‘geïsoleerde gevallen van ineffectief afweervuur’. Nadat ze in ‘aanzienlijke laaghangende bewolking en regen … ongeveer 150 mijl van Archangel’ terechtkwamen, werd kaartlezen ‘onmogelijk’, en beneden was ‘het meest desolate land denkbaar – meren, bossen en moerassen’. De meeste konden geen Sovjetsignalen opvangen omdat ze de verkeerde frequentie of roepnaam hadden. Om 0800 GMT (1100 LT) op 12 september waren er slechts 13 operationele Lancasters in Yagodnik. Anderen waren neergestort op verspreide locaties, waarvan er zeven zouden worden afgeschreven. Eenendertig bommenwerpers bereikten uiteindelijk Yagodnik, hoewel er op de ochtend van 14 september nog vijf onbruikbaar waren. Dus werden twintig Tallboy Lancasters en zes elk met 12 JW mijnen ingesteld om Tirpitz in Kaa Fjord aan te vallen vanuit oostelijke richting. De Mosquito meldde ongunstig weer in het doelgebied, waardoor de Lancaster bestuurd door de Amerikaan Lt H C Knilans USAAF kon worden gerepareerd en zich bij de strijdmacht kon voegen toen die de volgende morgen, 15 september, vertrok. Toen hij zich klaarmaakte om aan boord te gaan, werd Fg Off J A Sanders ‘enigszins gealarmeerd’ geadviseerd door een sergeant bewapening om zijn JW mijnen niet mee terug te nemen, ‘ze zijn ingesteld om zichzelf te vernietigen na vijftien uur’.
Om 1255 DBST, zag de leidende Lancaster de Tirpitz onder een klif liggen precies zoals op het briefingmodel was aangegeven. Het aanvankelijke zicht werd snel verduisterd door een dik rookgordijn en latere bemanningen ‘zagen slechts ongeveer 1/3e van het schip of alleen de bovenbouw’. Verscheidenen maakten meerdere vluchten vanuit verschillende richtingen om nauwkeurigheid te zoeken: ‘We hadden niet al die moeite gedaan … alleen maar om een paar Noorse vissen te doden’, merkte een navigator op. Geen enkel toestel ging verloren, maar de wrakke Lancasters bleven achter, hun bemanningen werden verdeeld over terugkerende toestellen. Eén, met 11 man aan boord, stortte met totaal verlies neer in Noorwegen.
Terug in Engeland werd duidelijk dat één Tallboy de boeg zwaar had beschadigd en de Duitsers besloten de Tirpitz zuidwaarts te verplaatsen naar Tromso als drijvende batterij om een invasie af te schrikken. De RAF was niet op de hoogte van haar erbarmelijke toestand en de marine-inlichtingendienst beschouwde haar nog steeds als een konvooibedreiging. Cruciaal was dat de Tirpitz in Tromso binnen het directe bereik was van bases in Schotland.