Manifest

Manifest, dokument publicznie deklarujący stanowisko lub program jego wystawcy. Manifest przedstawia zestaw pomysłów, opinii lub poglądów, ale może również określać plan działania. Choć może poruszać dowolny temat, najczęściej dotyczy sztuki, literatury lub polityki. Manifesty są zazwyczaj pisane w imieniu grupy dzielącej wspólną perspektywę, ideologię lub cel, a nie w imieniu pojedynczej osoby.

Manifesty często oznaczają przyjęcie nowej wizji, podejścia, programu lub gatunku. Krytykują aktualny stan rzeczy, ale też zapowiadają jego odejście, głosząc nadejście nowego ruchu czy nawet nowej epoki. W tym sensie manifesty łączą niekiedy gwałtowną krytykę społeczną z inauguracyjną i inspirującą deklaracją zmiany. Choć manifesty mogą twierdzić, że przemawiają w imieniu większości, często ich autorami jest nonkonformistyczna mniejszość i są one związane z ideą awangardy, która sygnalizuje, a nawet wytycza drogę ku przyszłości.

Wśród wielu znaczących manifestów literackich i artystycznych można wymienić „Manifest futurystyczny” Filippo Tommaso Marinettiego (1909); „Uderzenie w twarz gustu publicznego” (1912), autorstwa Dawida Dawidowicza Burlyuka i innych; oraz „Manifest surrealizmu” André Bretona (1924). Wiele manifestów odegrało ważną rolę w historii ruchów społecznych i idei politycznych. Słynne manifesty polityczne obejmują „Manifest komunistyczny” Karola Marksa i Fryderyka Engelsa (1848) oraz „Port Huron Statement” (1962) Studentów na rzecz Demokratycznego Społeczeństwa.