Złośliwy narcyzm

Psycholog społeczny Erich Fromm po raz pierwszy ukuł termin „złośliwy narcyzm” w 1964 roku, opisując go jako „ciężką chorobę psychiczną” stanowiącą „kwintesencję zła”. Scharakteryzował ten stan jako „najcięższą patologię i źródło najpodlejszej destrukcyjności i nieludzkości”. Edith Weigert (1967) postrzegała złośliwy narcyzm jako „regresywną ucieczkę od frustracji poprzez zniekształcanie i zaprzeczanie rzeczywistości”, podczas gdy Herbert Rosenfeld (1971) opisał go jako „niepokojącą formę osobowości narcystycznej, w której wielkość jest budowana wokół agresji, a destrukcyjne aspekty jaźni stają się idealizowane”.”

11 maja 1968 roku psychoanalityk Otto Kernberg przedstawił swój referat Factors in the Psychoanalytic Treatment of Narcissistic Personalities, pochodzący z pracy Psychotherapy Research Project of The Menninger Foundation, na 55 Dorocznym Spotkaniu Amerykańskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego w Bostonie. Referat Kernberga został po raz pierwszy opublikowany w wersji papierowej 1 stycznia 1970 roku. W pracy Kernberga z 1968 roku, opublikowanej po raz pierwszy w 1970 roku w Journal of the American Psychoanalytic Association (JAPA), słowo „złośliwy” nie pojawia się ani razu, podczas gdy „patologiczny” lub „patologicznie” pojawia się 25 razy.

Rozwijając dalej te idee, Kernberg wskazał, że osobowość antyspołeczna jest zasadniczo narcystyczna i pozbawiona moralności. Złośliwy narcyzm zawiera element sadystyczny tworząc, w istocie, sadystycznego psychopatę. W jego artykule „złośliwy narcyzm” i psychopatia są używane zamiennie. Kernberg po raz pierwszy zaproponował złośliwy narcyzm jako diagnozę psychiatryczną w 1984 roku. Do tej pory nie została ona zaakceptowana w żadnym z podręczników medycznych, takich jak ICD-10 czy DSM-5.

Kernberg opisał narcyzm złośliwy jako zespół charakteryzujący się narcystycznym zaburzeniem osobowości (NPD), cechami antyspołecznymi, paranoidalnymi i egosyntoniczną agresją. Inne objawy mogą obejmować brak sumienia, psychologiczną potrzebę władzy i poczucie ważności (grandiosity). Psychoanalityk George H. Pollock napisał w 1978 roku: „Złośliwy narcyz jest przedstawiany jako patologicznie wielki, pozbawiony sumienia i regulacji zachowań, z charakterystycznymi demonstracjami radosnego okrucieństwa i sadyzmu”. Warto zauważyć, że M. Scott Peck używa narcyzmu złośliwego jako sposobu na wyjaśnienie zła.

Kernberg uważał, że narcyzm złośliwy powinien być uważany za część spektrum patologicznego narcyzmu, które postrzegał jako rozciągające się od antyspołecznego charakteru Hervey’a M. Cleckley’a (co jest obecnie określane jako psychopatia lub osobowość antyspołeczna) na wysokim poziomie nasilenia, poprzez narcyzm złośliwy, a następnie do narcystycznego zaburzenia osobowości na niskim poziomie. Tak więc zgodnie z hierarchią Kernberga, psychopatia góruje nad narcyzmem złośliwym jako bardziej ekstremalna forma patologicznego narcyzmu. Narcyzm złośliwy można odróżnić od psychopatii, według Kernberga, ze względu na zdolność narcyza złośliwego do internalizacji „zarówno agresywnych, jak i wyidealizowanych prekursorów superego, co prowadzi do idealizacji agresywnych, sadystycznych cech patologicznego, wielkopańskiego „ja” tych pacjentów”. Według Kernberga, paranoiczna postawa psychopaty wobec wpływów zewnętrznych sprawia, że nie chce on zinternalizować nawet wartości „agresora”, podczas gdy złośliwi narcyzi „mają zdolność do podziwiania potężnych ludzi i mogą polegać na sadystycznych i potężnych, ale niezawodnych obrazach rodzicielskich”. Złośliwi narcyzi, w przeciwieństwie do psychopatów, są również zdolni do rozwijania „pewnej identyfikacji z innymi potężnymi, wyidealizowanymi postaciami jako częścią spójnego 'gangu’… co pozwala na zinternalizowanie przynajmniej pewnej lojalności i dobrych relacji z obiektami”. „Niektórzy z nich mogą prezentować zracjonalizowane zachowania antyspołeczne – na przykład jako przywódcy sadystycznych gangów lub grup terrorystycznych… ze zdolnością do lojalności wobec własnych towarzyszy”.