Laat je boosheid niet “rijpen” in bitterheid

“Bitterheid is vergiste onvergevingsgezindheid.” (Gregory Popcak)

De oorzaak van bitterheid

Alle bitterheid begint als pijn. En je emotionele pijn kan heel goed te maken hebben met het feit dat je degene (of wat dan ook) die deze pijn heeft veroorzaakt, ziet als iemand met kwade bedoelingen: Als het begaan van een groot onrecht jegens jou; als het je onnodig onrecht aandoen en je verdriet doen. Boosheid – en wrok – is wat we waarschijnlijk allemaal zullen ervaren wanneer we concluderen dat een ander ons ernstig heeft misbruikt.

Mede PT blogger, Stephen Diamond, Ph.D., definieert bitterheid als “een chronische en doordringende staat van smeulende wrok,” en beschouwt het als “een van de meest destructieve en giftige menselijke emoties”. Als we herhaaldelijk herkauwen hoe we het slachtoffer zijn geworden, kunnen “verzorgende” misstanden uiteindelijk een essentieel deel gaan bepalen van wie we zijn. Het kan onze persoonlijkheid gaan beheersen.

Dit is het onvermijdelijke resultaat van een obsessie om iemand anders de schuld te geven van onze ellende, in plaats van te weigeren toe te staan dat externe belemmeringen of tegenslagen ons blokkeren bij het nastreven van onze doelen. Eerlijk gezegd is het maar al te gemakkelijk om onszelf te hinderen door in de val te lopen van het terecht obsederen over onze verwondingen of verontwaardiging. Dat geeft ons de bevrediging dat we beter zijn dan, of moreel superieur aan, de bron van ons onrecht.

De kosten van bitterheid

De voordelen van het terugtrekken in bitter slachtofferschap – het toegeven aan bitterheid – hebben echter altijd een hoog prijskaartje. Het kan:

• Houd je mentale en emotionele pijn lang vast – en kan die zelfs verergeren
• Leidt tot langdurige angst en/of depressie
• Veroormoedigt wraakzuchtige daden die je verder in gevaar brengen om gekwetst of slachtoffer te worden – en je mogelijk overspoelen in een nooit eindigende, zelfvernietigende cyclus van wraak nemen
• Verhindert je om de potentiële vreugde te ervaren van volledig in het heden te leven – versus in het heden te blijven hangen.
• U blijft zelfingenomen stilstaan bij het onrecht dat u in het verleden is aangedaan
• Creëert of verdiept een houding van wantrouwen en cynisme – eigenschappen die bijdragen tot vijandigheid en paranoïde denken, evenals een algeheel gevoel van pessimisme. Zo’n somber perspectief zet anderen ertoe aan zich van u af te keren
• Interfereert u in het cultiveren van gezonde, bevredigende relaties, en leidt u ertoe te twijfelen aan uw band met anderen, of deze te kleineren
• Beperkt of verzwakt u uw hogere idealen, en heeft een negatieve invloed op uw persoonlijke zoektocht naar doel en betekenis in het leven
• Onttrekt u aan vitale energie die u veel beter kunt gebruiken om uw verlangens te realiseren, of doelen te bereiken die u eerder begeerde
• Onttast uw lichamelijke gezondheid. De chronische woede die bitterheid is, kan uw stressniveau verhogen, waardoor uw immuunsysteem wordt belast
• Verblindt u van het erkennen van uw eigen rol, of verantwoordelijkheid, in het mogelijk wraakzuchtig benadeeld zijn door een ander
• Door u in een paradoxale staat van “wraakzuchtige gebondenheid” te houden, erodeert u uw gevoel van welzijn.

Bron: Asya 173.deviantart/Used with Permission.

De vraag is: Wil je jezelf echt als een “slachtoffer” zien, met alle implicaties van hulpeloosheid die in dat defaitistische etiket besloten liggen? Bedenk dat als je obsessief herkauwt hoe rechtvaardig je woede is, je woede alleen maar verder zal oplaaien. Het bestaat om je onderliggende emotionele leed te maskeren door je ertoe aan te zetten je niet te concentreren op de persoonlijke schade die je hebt geleden, maar op degene die je zo onrecht heeft aangedaan. Bovendien heb je niet echt controle over de ander.

Ten slotte is je persoonlijke macht zo goed als beperkt tot jezelf. Zelfs in het aangezicht van het ergste onrecht, is je focus naar binnen richten precies de manier waarop je jezelf sterker maakt.

De remedie tegen bitterheid

Virtueel elke schrijver die zich over het onderwerp bitterheid heeft gebogen, heeft het over de ultieme remedie ervan gehad: vergeving. Alleen vergeving stelt je in staat om grieven, wrok, rancune en wrok los te laten. Het is het krachtigste tegengif voor het giftige verlangen naar vergeldingsrecht dat je systeem vergiftigt. Als deze impuls je niet fysiek heeft aangetast, dan heeft hij je in ieder geval mentaal en emotioneel aangetast. Leren je ‘overtreder’ te vergeven, vergemakkelijkt je herstel van een wond die, hoewel hij van buiten jezelf kan zijn gekomen, in leven is gehouden door het gif dat je in jezelf hebt gesynthetiseerd.

• Wat is boosheid?
• Zoek een therapeut om van woede te genezen

Als woede een bijna onweerstaanbare impuls tot wraak impliceert, dan gaat vergeving vooral over het afzien van zulke wraakzucht. Het kan nauwelijks genoeg worden benadrukt dat wanneer je besluit je vermeende boosdoener te vergeven, je dat niet zozeer voor hem doet, maar voor jezelf. Het is jouw welzijn dat hier in de eerste plaats op het spel staat. Zoals reeds gezegd, hoe langer je vasthoudt aan je woede, hoe meer je wegzinkt in het destructieve moeras van steeds ronddraaiende gevoelens van haat en wrok. Hoe meer, na verloop van tijd, je woede zal “rijpen” in bitterheid.

Het is alsof je op de een of andere manier je woede hebt gekweekt als een soort pijnstiller en, in plaats van je toe te wijden aan het daadwerkelijk genezen van je gekwetstheid, ben je in plaats daarvan verslaafd geraakt aan het verdoven ervan door middel van een pijnstiller. En de ironie van deze situatie is dat om je pijnstiller (je woede) te laten blijven werken, je je wond vers en open moet houden. Maar als je ooit je kwetsende ervaring wilt overstijgen, moeten zowel je pijn als de pijnstiller “aflopen.”

Zoals ik hierboven heb aangegeven, zal elke bitterheid die je nog steeds beheerst, alleen maar de schade vergroten die je al hebt opgelopen. Wat is uw keuze? In je gedachten, of met familie en vrienden, kun je doorgaan met degene die je pijn heeft gedaan te hekelen of te veroordelen. Of je kunt ervoor kiezen om niet probleemgericht maar oplossingsgericht te worden en je best doen om je mishandeling achter je te laten. Dit lijkt misschien een no-brainer, maar in feite is het niet zo gemakkelijk om afstand te doen van je “superieure” positie van rechtschapen slachtofferschap. Hier is waar je over na moet denken:

Maakte de persoon die je pijn deed bewust de intentie om je kwaadaardig te behandelen? Had hij of zij echt een persoonlijke vendetta tegen je? Of was hun motief gewoon eigenbelang? Meestal was het hoofdmotief van uw dader niet om u onnodig pijn te doen, maar om zijn eigen doelen te bereiken. En als ze je wel pijn wilden doen, zou het dan mogelijk kunnen zijn dat hun motief vergelding was? Dat ze dachten dat jij hen eerder pijn had gedaan?

Jouw aanhoudende woede of razernij is in wezen interpretatief. Als je verder wilt gaan dan je verbittering, moet je je negatieve beoordeling van hun gedrag bijstellen. In de mate dat je daadwerkelijk zou kunnen hebben bijgedragen aan hun acties, is het misschien tijd om jezelf af te vragen of je denkbaar had enige schuld in hun beschadiging van je.

Verander je houding om jezelf te bevrijden van de slavernij die, helaas, is inherent verbonden met je bitterheid. U moet bereid zijn de ander opnieuw te beschouwen – niet als een schurk, die misschien handig heeft gediend om uw bitterheid te rechtvaardigen, maar als ongevoelig voor uw gevoelens of algemeen welzijn. Het is ook belangrijk om te beseffen dat zelfs als de andere persoon schuldig is aan het opzettelijk kwetsen van jou om geen andere reden dan hun eigen perverse bevrediging, het nog steeds zinvol is om hen te vergeven. Of ze nu hun woede jegens iemand anders op jou hebben afgeschoven, of dat ze totaal verstoken zijn van enig inlevingsvermogen of normaal fatsoen, jouw bitterheid berokkent jou desondanks veel meer schade dan hen. Dat jij persoonlijk neemt wat zij hebben gedaan, is ook een irrationele verdraaiing van hun motieven. In zulke gevallen gaat vergeven er eigenlijk om dat je je woede van vergelding loslaat, zodat je verder kunt gaan en kunt genieten van alle voldoeningen die het leven je blijft bieden.

Het eenvoudigste plan dat ik heb gezien voor de uitvoering van de intentie om je emotionele evenwicht te hervinden door je wrok en bitterheid op te geven, is van James J. Messina. Hier, aanzienlijk ingekort en geherformuleerd is zijn vijf-stappen plan:

1. Benoem de bron van je bitterheid en wat deze persoon heeft gedaan om je wrokkige gevoelens op te roepen
2. Ontwikkel een nieuwe manier van kijken naar je verleden, heden en toekomst – inclusief hoe wrok je leven negatief heeft beïnvloed en hoe het loslaten ervan je toekomst kan verbeteren
3. Schrijf een brief aan deze persoon, waarin u de beledigingen aan uw adres beschrijft, deze vervolgens vergeeft en loslaat (maar verstuur de brief niet)
4. Visualiseer dat u een betere toekomst hebt na het neutraliseren van de negatieve impact van wrok
5. Als er bittere, wrokkige gevoelens blijven bestaan, keer dan terug naar stap 1 en begin opnieuw.

Besluitende citaten over bitterheid

Ik denk dat de volgende citaten veel van de punten die ik hier heb geprobeerd te maken krachtig samenvatten. Daarom sluit ik dit stuk ermee af:

‘”Woede is een korte waanzin” (Horatius)

“Het is nauwelijks mogelijk iets op te bouwen als frustratie, bitterheid en een stemming van hulpeloosheid overheersen.” (Lech Walesa)

“Ik weet uit eigen ervaring hoe schadelijk het kan zijn om met bitterheid en onvergevingsgezindheid te leven. Ik zeg graag dat het is alsof je vergif inneemt en hoopt dat je vijand sterft. En het is echt zo schadelijk voor ons om op deze manier te leven.” (Joyce Meyer)

“Iets wat mijn moeder me jaren en jaren en jaren geleden heeft geleerd, is dat het leven gewoon te kort is om met een grote emmer vol woede en wrok en bitterheid en haat rond te lopen.” (Kevin Rudd)

En tenslotte, zinspelend op hoe verleidelijk de vergeldingsgezinde zelfrechtvaardigheid van bitterheid kan zijn, dit eenvoudige edict: “Bezwijk nooit voor de verleiding van bitterheid.” (Martin Luther King, Jr.)