Tumoren aan de tenen bij de hond: vroegtijdig ingrijpen is essentieel
Robyn Elmslie, DVM DACVIM (Oncologie)
Tumoren aan de tenen komen het meest voor bij honden ouder dan 10 jaar. Klinische tekenen van teentumoren zijn mank lopen, zwelling van het teengewricht of nagelbed en verlies van de teennagel. Het kan een uitdaging zijn om een goedaardig proces in de teen te onderscheiden van een kwaadaardig proces zonder een diepe weefselbiopsie te doen, waarvoor vaak amputatie van de aangetaste teen nodig is.
Wobeser BK et al (Vet Pathol 2007) en Marino DJ et al (JAVMA 1995) hebben beide, in retrospectieve studies van meer dan 500 geamputeerde tenen die aan pathologielaboratoria werden voorgelegd, gerapporteerd dat 60% kanker bleek te zijn, terwijl de resterende 40% goedaardig was, gelijkelijk verdeeld tussen goedaardige tumoren en ontstekingsprocessen. Van de patiënten bij wie vóór de amputatie röntgenfoto’s werden gemaakt, vertoonde slechts 23% tekenen van botlyse (botvernietiging). Wanneer botlyse aanwezig was, werden kwaadaardige tumoren gediagnosticeerd bij 83% van de patiënten, maar bij 17% van de patiënten met radiografisch bewijs van botlyse werd een goedaardig proces gediagnosticeerd. Plaveiselcelcarcinoom (SCC) vertegenwoordigt ongeveer de helft van alle kankers van de vingers. 10% van de patiënten bij wie SCC wordt vastgesteld, ontwikkelt meerdere tumoren die twee of meer vingers aantasten (Belluco S et al Vet Pathol 2013; Henry CJ JVIM 2005). Honden van grote rassen met een donkere vacht (bijv. Rottweilers, zwarte Labradors, reuzenschnauzers en standaardpoedels) hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van digitale SCC in vergelijking met andere rassen.
Als de meeste digitale SCC goed gedifferentieerd (laaggradig) of klein zijn op het moment van de diagnose, is amputatie met een schone microscopische marge over het algemeen curatief. Grote tumoren worden echter geassocieerd met een slechte prognose door het onvermogen om een volledige chirurgische verwijdering te bewerkstelligen en/of door metastasering naar longen en lymfeklieren op het moment van de diagnose. Wanneer volledige excisie niet mogelijk is, wordt de lokale controle aanzienlijk verbeterd met bestraling van de operatieplaats.
Maligne melanoom is de tweede meest voorkomende kwaadaardige tumor van de poten bij de hond. Deze tumor is meestal agressiever, heeft meer kans om binnen te dringen in onderliggend bot en om te metastaseren naar regionale lymfeklieren en longen dan de meer voorkomende digitale SCC. Retrospectieve studies (Marino et al. JAVMA 1995 en Henry CJ et al JVIM 2005) melden dat 33-40% van de honden met digitaal melanoom metastase naar de longen of lymfeklieren hadden op het moment van diagnose. In deze studies, waarin geen van de patiënten met systemische therapie (b.v. Merial melanoomvaccin, metronomische chemotherapie) werd behandeld, was slechts 42-44% van de patiënten één jaar na de operatie nog in leven en slechts 11-13% was 2 jaar na de operatie nog in leven. In een studie van 58 honden met digitaal melanoom, behandeld met digit amputatie en het melanoom vaccin (Manley CA et al JVIM 2011), was 63% van de honden in leven na één jaar na de operatie, en 48% in leven na 2 en 3 jaar na de operatie. Terwijl digitale SCC meestal alleen met een operatie kan worden genezen, zijn digitale melanomen meestal agressiever en vereisen zowel chirurgie als systemische therapie om de tumor op lange termijn onder controle te krijgen.
Biopsie van de zwelling van de teen is noodzakelijk om definitief onderscheid te kunnen maken tussen een goedaardig en kwaadaardig proces. In sommige gevallen is amputatie van het aangetaste vingerbeen nodig voor zowel diagnose als behandeling. Dit lijkt misschien een radicale aanbeveling voor sommige eigenaars van gezelschapsdieren, die vrezen dat hun huisdier blijvend kreupel zal worden. Een recent gepubliceerd onderzoek onder huisdiereigenaren (Kaufman KL et al JAVMA 2013) meldde dat van de 33 amputatieprocedures de honden de behandeling zeer goed verdroegen, ongeacht het geamputeerde cijfer. Complicaties op korte termijn kwamen vaker voor in hun studie, gerelateerd aan vertraagde genezing en infectie. Mijn ervaring is dat complicaties op korte termijn zeldzaam zijn bij onze VRCC-patiënten wanneer de postoperatieve zorg bestaat uit strikte rust en het aanbrengen van verband om likken of overmatig gebruik van de aangetaste voet te voorkomen.
Snelle kreupelheid, verlies van een teennagel of zwelling van een teen zijn allemaal tekenen dat uw huisdier moet worden geëvalueerd door uw dierenarts of een veterinaire oncoloog. Röntgenfoto’s van de voet zijn nuttig, maar maken geen definitief onderscheid tussen de diagnose kanker en een goedaardig proces. Wanneer de diagnose van kanker van de tenen wordt gesteld, zijn de overlevingsduur en de levenskwaliteit aanzienlijk verbeterd door amputatie van de tenen, maar stadiumbepaling en histopathologische resultaten zijn van cruciaal belang om te bepalen of aanvullende therapie na amputatie van de tenen geïndiceerd is.