Guzy palców u psów: kluczem do wczesnej interwencji
Robyn Elmslie, DVM DACVIM (Onkologia)
Nowotwory palców u psów występują najczęściej u psów powyżej 10 roku życia. Objawy kliniczne guzów palców obejmują utykanie, obrzęk stawu palcowego lub łożyska paznokcia i utratę paznokcia palca. Odróżnienie łagodnego procesu w palcu od procesu złośliwego może być trudne bez wykonania głębokiej biopsji tkanki, co często wymaga amputacji dotkniętego chorobą palca.
Wobeser BK i wsp. (Vet Pathol 2007) oraz Marino DJ i wsp. (JAVMA 1995) w retrospektywnych badaniach obejmujących ponad 500 amputowanych palców dostarczonych do laboratoriów patologicznych stwierdzili, że 60% z nich było nowotworowych, podczas gdy pozostałe 40% było łagodnych, podzielonych równo pomiędzy łagodne guzy i procesy zapalne. Spośród pacjentów, u których wykonano zdjęcia rentgenowskie przed amputacją, tylko 23% miało dowody na rozpad kości (zniszczenie kości). W 83% przypadków rozpoznano nowotwór złośliwy, natomiast u 17% pacjentów z radiologicznymi dowodami rozpadu kości rozpoznano proces łagodny. Rak kolczystokomórkowy (SCC) stanowi około połowę wszystkich nowotworów kości kopułowych. U 10% pacjentów, u których rozpoznano SCC, rozwijają się liczne guzy obejmujące dwa lub więcej palców (Belluco S et al Vet Pathol 2013; Henry CJ JVIM 2005). Psy dużych ras o ciemnej sierści (np. rottweilery, czarne labradory, sznaucery olbrzymie i pudle standardowe) mają zwiększone ryzyko rozwoju cyfrowego SCC w porównaniu z innymi rasami.
Ponieważ większość cyfrowych SCC jest dobrze zróżnicowana (niski stopień) lub mała w momencie rozpoznania, amputacja, która pozwala na uzyskanie czystego marginesu mikroskopowego jest na ogół leczeniem. Jednakże, duże guzy wiążą się ze złym rokowaniem z powodu niemożności uzyskania całkowitego chirurgicznego usunięcia i/lub z powodu przerzutów do płuc i węzłów chłonnych w momencie postawienia diagnozy. W przypadku, gdy całkowite wycięcie nie jest możliwe, kontrolę miejscową znacznie poprawia radioterapia na miejsce operacji.
Czerniak złośliwy jest drugim co do częstości występowania złośliwym nowotworem gnyki u psów. Nowotwór ten jest zazwyczaj bardziej agresywny, bardziej podatny na inwazję do kości i przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych i płuc niż częściej występujący cyfrowy SCC. Badania retrospektywne (Marino i wsp. JAVMA 1995 oraz Henry CJ i wsp. JVIM 2005) donoszą, że 33-40% psów z czerniakiem skóry miało przerzuty do płuc lub węzłów chłonnych w momencie postawienia diagnozy. W tych badaniach, w których żaden z pacjentów nie był leczony systemowo (np. szczepionką Merial melanoma, chemioterapią metronomiczną), tylko 42-44% pacjentów żyło rok po operacji i tylko 11-13% żyło 2 lata po operacji. W badaniu 58 psów z cyfrowym czerniakiem, u których zastosowano amputację palca i szczepionkę przeciwko czerniakowi (Manley CA i wsp. JVIM 2011), 63% psów żyło rok po operacji, a 48% żyło 2 i 3 lata po operacji. Podczas gdy cyfrowy SCC jest zazwyczaj wyleczalny tylko poprzez zabieg chirurgiczny, cyfrowe czerniaki są zazwyczaj bardziej agresywne i wymagają zarówno zabiegu chirurgicznego, jak i terapii systemowej, aby osiągnąć długotrwałą kontrolę guza.
Biopsja obrzęku jest konieczna do ostatecznego zróżnicowania między procesem łagodnym a złośliwym. W niektórych przypadkach konieczna jest amputacja chorego palca zarówno w celu postawienia diagnozy, jak i leczenia. Dla niektórych właścicieli zwierząt może się to wydawać radykalnym zaleceniem, obawiających się, że konsekwencją tego będzie trwała kulawizna u ich pupila. W niedawno opublikowanym badaniu ankietowym przeprowadzonym wśród właścicieli zwierząt (Kaufman KL i wsp. JAVMA 2013) stwierdzono, że spośród 33 zabiegów amputacji palców u psów, psy tolerowały zabieg bardzo dobrze, niezależnie od amputowanej kończyny. W ich badaniu częściej występowały powikłania krótkoterminowe, związane z opóźnionym gojeniem i infekcją. Z mojego doświadczenia wynika, że powikłania krótkoterminowe są rzadkie u naszych pacjentów z VRCC, gdy opieka pooperacyjna polega na ścisłym odpoczynku i bandażowaniu w celu uniknięcia lizania lub nadmiernego używania chorej łapy.
Nagła kulawizna, utrata paznokcia u palca lub obrzęk palca są znakami, że Twój zwierzak powinien zostać zbadany przez lekarza weterynarii lub onkologa weterynaryjnego. Zdjęcia rentgenowskie stopy są pomocne, ale nie pozwalają na ostateczne odróżnienie diagnozy nowotworu od łagodnego procesu. W przypadku zdiagnozowania nowotworu palca u nogi, czas przeżycia i jakość życia ulegają znacznej poprawie po amputacji palca, ale wyniki badań histopatologicznych są kluczowe dla określenia, czy wskazana jest dodatkowa terapia po amputacji palca.