Waarom zijn de sequoia’s en sequoia’s in Californië zo groot en hoog?

Deel 2 van een doorlopende serie over de unieke en opmerkelijke bomen van Californië.

Californië is een staat van superlatieven. Het oudste levende wezen leeft hier. Het grootste dier in de geschiedenis van de wereld zwemt voor onze kust. De heetste temperatuur ooit gemeten bakte bezoekers in Furnace Creek in Death Valley in 1913. Californië heeft het hoogste punt van de aaneengesloten Verenigde Staten en waarschijnlijk de hoogste waterval van het land.

We hebben ook ’s werelds hoogste en grootste bomen.

De mammoetbomen en sequoia’s van Californië zijn de wolkenkrabbers van de natuur. sequoia’s komen voor in een paar kleine gebieden in Noord- en Centraal-Californië en in Zuid-Oregon. Sequoia’s leven uitsluitend in kleine bosjes in centraal en noordelijk Californië met de grootste groep in Sequoia National Park. Deze twee boomsoorten zijn wonderen van de biologische wereld.

Ik heb zelf de Stagg-boom beklommen (zie foto hieronder), de op vier na grootste sequoia ter wereld, en die ervaring zal me altijd bijblijven.

We mogen blij zijn dat we onze grote bomen nog hebben, althans wat er van over is. Nog maar anderhalve eeuw geleden waren oerbossequoia’s en sequoia’s relatief talrijk. De mensen verwonderden zich erover, en sommige vroege kolonisten in Californië sponnen ongelooflijke verhalen over bomen die “als een grote toren” uit de aarde oprijzen. Ze zagen ze ook als een overvloedige bron, rijp voor plundering.

Tegen 1900 waren bijna alle hoge bomen van Californië opgekocht door particuliere landeigenaren die in de bomen geen schoonheid zagen, maar dollartekens. Tegen 1950 waren bijna alle oerbossequoia’s en sequoia’s gekapt voor hout en andere doeleinden. Vandaag blijft er nog maar 5 procent over van het oerbos van sequoia’s. De grootste nog overgebleven stammen van oeroude kustsequoia’s zijn te vinden in Humboldt Redwoods State Park, Redwood National and State Parks en Big Basin Redwoods State Park. Het is een wonder en een zegen dat er nog enkele over zijn. En zelfs dan gaan ze een onzekere toekomst tegemoet dankzij de klimaatverandering.

Sequoia’s en sequoia’s zijn nauw met elkaar verwant. Het belangrijkste verschil tussen sequoia’s en sequoia’s is hun habitat. Redwoods leven aan de kust, terwijl sequoia’s in de subalpiene gebieden van Californië leven. Redwoods zijn de hoogste bomen ter wereld. Sequoia’s zijn de grootste, gemeten naar omtrek en volume. Redwoods kunnen meer dan 350 voet (107 m) hoog worden. De hoogste boom ter wereld die we kennen heet de Hyperion, en hij kietelt de hemel op 115,7 m. Maar het is heel goed mogelijk dat er nog een boom is die hoger is dan de Hyperion. Redwoods worden steeds hoger, en veel van de hoogste bomen die we kennen staan in moeilijk bereikbare gebieden in Noord-Californië. Hyperion werd pas ongeveer tien jaar geleden ontdekt, op 25 augustus 2006, door natuuronderzoekers Chris Atkins en Michael Taylor. De exacte locatie van Hyperion is geheim om de boom tegen schade te beschermen.

De mammoetboom (Sequoiadendron giganteum) is het massiefste levende organisme op aarde. Hoewel ze niet zo hoog worden als sequoia’s – de gemiddelde grootte van oude sequoia’s is 125-275 voet – kunnen ze veel groter zijn, met diameters van 20-26 voet. Als we wat basismeetkunde van Euclides toepassen (weet je nog C = πd?), betekent dit dat de gemiddelde mammoetboom een omtrek heeft van meer dan 85 voet.

Sequoia’s groeien van nature langs de westelijke helling van de Sierra Nevada bergketen op een hoogte tussen 5.000 en 7.000 voet. Ze groeien meestal verder landinwaarts waar de droge berglucht en de hoogte een comfortabele omgeving bieden voor hun kegels om open te gaan en zaden af te geven. Ze verbruiken grote hoeveelheden afvloeiend water uit de sneeuwmassa’s van de Sierra Nevada, die de boomgaarden elke dag van duizenden liters water voorzien. Veel wetenschappers maken zich grote zorgen over de gevolgen van klimaatverandering voor deze grote bomen, omdat ze door droogte mogelijk geen water meer hebben om te overleven.

De grootste sequoia ter wereld, en dus ook ’s werelds grootste boom, is General Sherman, in Sequoia National Park. General Sherman is 274,9 voet hoog en heeft een diameter aan de voet van 36 voet, wat hem een omtrek geeft van 113 voet. Wetenschappers schatten dat Generaal Sherman zo’n 642 ton weegt, ongeveer evenveel als 107 olifanten. De boom wordt verondersteld 2.300 tot 2.700 jaar oud te zijn en is daarmee een van de oudste levende wezens op aarde. (Voor meer informatie over het oudste ding ter wereld, ook in Californië, zie onze recente rubriek over Bristlecone dennen). Interessant feit: in 1978 brak er een tak af van Generaal Sherman die 150 voet lang was en bijna 7 voet dik. Alleen zou dit een van de hoogste bomen ten oosten van de Mississippi zijn geweest.

Vele sequoia’s staan op privé-terrein. Vorige maand nog werd een van de grootste overblijvende particuliere sequoia’s ter wereld – de Alder Creek Grove – gekocht door de Save the Redwoods League beschermingsgroep voor bijna 16 miljoen dollar. Het geld kwam van 8.500 bijdragen van individuele donoren over de hele wereld. Het eigendom omvat zowel de hierboven vermelde Stagg Tree als de Waterfall Tree, een ander reusachtig exemplaar. Het bosje wordt beschouwd als “het kroonjuweel” van de overgebleven reusachtige Sequoia-bossen.

Redwoods (Sequoia sempervirens), ook bekend als kustsequoia’s, worden over het algemeen zo’n 500 tot 700 jaar oud, hoewel sommige meer dan 2000 jaar oud zijn. Hoewel het hout van sequoia’s te broos bleek voor de meeste bouwwerken, waren de sequoia’s een uitkomst voor kolonisten en projectontwikkelaars die wanhopig op zoek waren naar grondstof om huizen en stadsgebouwen te bouwen, spoorwegen aan te leggen en bruggen te bouwen. De houtbedrijven die van de sequoia’s profiteerden begonnen ze pas iets meer dan een eeuw geleden serieus om te hakken. Maar kappen deden ze, met kracht en weinig aandacht voor het behoud van zo’n verbazingwekkend organisme. Na de tweede wereldoorlog beleefde Californië een ongekende bouwhausse, en de vraag naar sequoia (en Douglas spar) steeg enorm. De zagerijen aan de kust verdrievoudigden meer dan tussen 1945 en 1948. Tegen het einde van de jaren 1950 was nog maar ongeveer 10 procent van het oorspronkelijke sequoia-areaal van twee miljoen hectare onaangeroerd gebleven.

Hoe zijn deze bomen dan zo groot en hoog geworden? We weten het niet zeker, maar sommige wetenschappers geloven dat het te maken heeft met het klimaat waarin ze groeien. Sequoia’s profiteren van de vaak overvloedige sneeuwval in Californa, die in de grond sijpelt en de wortels van de bomen voortdurend van water voorziet. Redwoods halen veel van hun water uit de lucht, wanneer dichte mist vanaf de kust binnenrolt en wordt vastgehouden door de sequoia’s zelf en het steile terrein. De bladeren van de bomen verbruiken eigenlijk water in de mist, vooral in hun bovenste scheuten. Volgens wetenschappers die de bomen bestuderen met behulp van ingewikkelde klimmechanismen om de boomtoppen te bereiken, kunnen de kustsequoia’s in de zomer meer dan de helft van hun vocht uit mist halen. (In feite speelt mist een centrale rol in het in stand houden van verschillende van Californië’s kust-ecosystemen). De reden is dat mist verrassend dicht is met water. Een studie van Daniel Fernandez van de California State University, Monterey Bay, toonde aan dat een mist collector van een vierkante meter in een dag 39 liter water uit mist kan halen.

Een ander antwoord op de omvang van de sequoia kan liggen in het ongewone, enorme genoom van de boom. Het lopende Redwood Genome Project heeft onthuld dat het genoom van de boom tien keer zo groot is als dat van de mens (27 basenparen vergeleken met drie miljard bij de mens), met zes kopieën van zijn chromosomen (zowel mensen als mammoetbomen hebben slechts twee kopieën) die in een cel bestaan. Het is mogelijk dat we, door het genoom van de sequoia beter te begrijpen, het precieze genetische mechanisme kunnen blootleggen dat verklaart hoe deze bomen zo groot en hoog zijn geworden.

Een andere factor kan de opmerkelijke levensduur van de bomen zijn. Het zijn overlevers. De Sierra Nevadas hebben al heel lang te maken met dramatische klimaatschommelingen, en dit is misschien weer zo’n klimaatschommeling die de bomen gewoon zullen doorstaan. Of misschien ook niet. Gedurende het grootste deel van de tijd dat sequoia’s en sequoia’s bestaan, hebben ze een opmerkelijke prestatie geleverd in het afweren van branden, klimaatschommelingen, ziekten en insectenplagen. Omdat hun schors en kernhout rijk zijn aan polyfenolen, houden insecten en schimmels die bederf veroorzaken, er niet van.

De dorst naar mist en de nabijheid van waterbronnen zouden echter wel eens de ondergang van de bomen kunnen betekenen. Hoewel ze er al honderden, zo niet duizenden jaren in slagen te overleven, zou de klimaatverandering wel eens de enige nieuwe variabele kunnen zijn die alles voor de bomen verandert.

Als de lucht opwarmt als gevolg van de opwarming van de aarde, wordt het voortbestaan van de bomen steeds meer in gevaar gebracht. Warme lucht onttrekt vocht aan de bladeren, en de bomen sluiten vaak hun poriën, of huidmondjes, om hun watervoorraad op peil te houden. Wanneer de poriën sluiten, kan kooldioxide de boom niet voeden, waardoor de fotosynthese stopt. Het klimaat in de gebieden waar de bomen groeien heeft nog niet het soort temperaturen meegemaakt dat de bomen zou kunnen doden, maar we staan nog maar aan het begin van het huidige tijdperk van opwarming van de aarde, en sommige wetenschappers waarschuwen dat hogere temperaturen veel bomen de das om zouden kunnen doen.

Dat gezegd hebbende, tonen andere studies aan dat de toegenomen koolstof die de opwarming veroorzaakt, juist goed voor de bomen kan zijn. Volgens een lopende studie van het Redwoods Climate Change Initiative groeien de Californische kustsequoia’s nu sneller dan ooit. Zoals de meeste mensen weten, verbruiken bomen kooldioxide uit de lucht, dus, zo stellen de wetenschappers, meer koolstof betekent meer groei.

We zullen zien. Het goede nieuws is dat er tot nu toe nog geen door droogte veroorzaakte sterfte is waargenomen bij volwassen kustsequoia’s of mammoetbomen.

Het komt allemaal neer op een soort evenwicht. Bomen kunnen profiteren van meer koolstof, maar als het te warm wordt, kunnen bomen gaan afsterven. Dat is op z’n zachtst gezegd een raadsel.

Het vooruitzicht om deze prachtige bomen door de klimaatverandering te verliezen, is een dubbele klap. Niet alleen zou een massale sterfte van bomen verschrikkelijk zijn voor het toerisme en degenen die gewoon van bomen houden en ze bestuderen, maar bomen behoren ook tot de beste bolwerken die we op de planeet hebben om klimaatverandering tegen te gaan. Redwoods behoren tot de snelst groeiende bomen op aarde; ze kunnen drie tot tien voet per jaar groeien. In feite maakt een sequoia het grootste deel van zijn verticale groei binnen de eerste 100 jaar van zijn leven. Bij de bomen die het best koolstof uit de atmosfeer halen, kun je nauwelijks beter doen dan sequoia’s en sequoia’s.

Er zijn talloze groepen die actief proberen meer sequoia’s over de hele wereld te planten in de hoop dat ze een put worden voor kooldioxide in de atmosfeer. Er zijn inderdaad aanwijzingen dat de aanplant van uitgestrekte boomsporen over de hele wereld een grote invloed zou kunnen hebben op de klimaatverandering.

Het Archangel Ancient Tree Archive, een organisatie uit Copemish, Michigan, is al bijna tien jaar bezig met het “klonen” van de grote bomen van Californië. Ze nemen stukjes boom van het bovenste bladerdak en planten die opnieuw, waardoor ze in wezen genetisch identieke kopieën van de oorspronkelijke boom maken. Het lijkt meer op vermeerderen dan op klonen, maar zo noemen ze het wel. De oprichter van de groep, David Milarch, gelooft vurig dat het planten van grote bomen onze beste kans is om de klimaatverandering een halt toe te roepen. Dit is het videoverhaal dat ik in 2013 over Milarch maakte. Het is de moeite waard om te bekijken. Hij is een interessant figuur met veel passie.

Het behoud en de bescherming van wat er nog over is van deze verbazingwekkende organismen zou een prioriteit moeten zijn in Californië. Deze bomen maken niet alleen deel uit van de rijke natuurlijke erfenis van de staat, maar ze bieden ook volop mogelijkheden voor toerisme en versterking van de economie van de regio’s waar ze groeien. Het is moeilijk om Redwood National en State Parks of Sequoia & Kings Canyon National Parks te bezoeken en weg te komen met iets anders dan ontzag voor deze prachtige organismen. Californië is bijzonder, en we zijn gezegend met deze bomen en de plaatsen waar ze groeien in onze staat.