Kompromis trzech piątych

Kompromis trzech piątych, kompromisowe porozumienie między delegatami stanów północnych i południowych na Konwencji Konstytucyjnej Stanów Zjednoczonych (1787), zgodnie z którym trzy piąte populacji niewolników miało być brane pod uwagę przy ustalaniu podatków bezpośrednich i reprezentacji w Izbie Reprezentantów.

Wielu Ojców Założycieli przyznało, że niewolnictwo naruszało ideał wolności, który był tak centralny dla Rewolucji Amerykańskiej, ale ponieważ byli oni oddani świętości praw własności prywatnej, zasadom ograniczonego rządu i dążeniu do harmonii międzysektorowej, nie byli w stanie podjąć odważnych działań przeciwko niewolnictwu. Co więcej, głębokie poparcie południowych założycieli dla rolnictwa opartego na niewolnictwie i ich głęboko zakorzenione uprzedzenia rasowe zacieśniły bariery przed emancypacją. Fakt, że Kongres Kontynentalny usunął oświadczenie Thomasa Jeffersona dotyczące niesprawiedliwości handlu niewolnikami (i, w domyśle, niewolnictwa) z ostatecznej wersji Deklaracji Niepodległości, jest symbolem determinacji założycieli, by podporządkować kontrowersyjną kwestię niewolnictwa większemu celowi, jakim było zapewnienie jedności i niepodległości Stanów Zjednoczonych.

Niezależnie od początkowych nieporozumień w kwestii niewolnictwa na Konwencji Konstytucyjnej w 1787 roku, twórcy Konstytucji nadal przedkładali utrzymanie jedności nowych Stanów Zjednoczonych nad likwidację niewolnictwa, postanawiając ponownie rozładować napięcia między sekcjami w tej kwestii. W trakcie tworzenia nowego systemu rządowego delegaci z małych i dużych stanów byli podzieleni w kwestii podziału reprezentacji ustawodawczej. Plan Wirginii, czyli dużego stanu, przewidywał dwuizbową legislaturę, w której reprezentacja każdego stanu byłaby uzależniona od jego populacji lub zamożności; plan New Jersey, czyli małego stanu, proponował równą reprezentację każdego stanu w Kongresie. Ani duże, ani małe stany nie chciały się poddać, ale impas został rozwiązany przez Kompromis Connecticut, który doprowadził do ustanowienia dwuizbowej legislatury z proporcjonalną reprezentacją w izbie niższej i równą reprezentacją stanów w izbie wyższej.

Kwestia sposobu określenia liczby ludności nie była błaha. Nie zdoławszy zapewnić zniesienia niewolnictwa, niektórzy delegaci ze stanów północnych dążyli do uzależnienia reprezentacji od liczby wolnej ludności danego stanu. Z kolei delegaci z Południa grozili, że opuszczą konwencję, jeśli zniewolone jednostki nie będą wliczane do liczby ludności. Ostatecznie twórcy konstytucji zgodzili się na kompromis, który przewidywał, że reprezentacja w Izbie Reprezentantów będzie rozdzielana na podstawie wolnej ludności stanu plus trzy piąte ludności zniewolonej. Porozumienie to stało się znane jako kompromis trzech piątych:

Przedstawiciele i podatki bezpośrednie będą rozdzielone między kilka Stanów, które mogą być włączone do tej Unii, zgodnie z ich odpowiednią liczbą, która zostanie określona przez dodanie do całej liczby osób wolnych, łącznie z tymi, którzy są zobowiązani do służby na okres lat, i z wyłączeniem Indian, którzy nie podlegają opodatkowaniu, trzy piąte wszystkich innych osób

Należy zauważyć, że ani słowo niewolnik, ani niewolnictwo nie pojawia się w tej klauzuli, ani nigdzie w niezmienionej Konstytucji.

Przyznanie stanom posiadającym niewolników prawa do wliczania trzech piątych ludności zniewolonej do liczby reprezentantów w Kongresie oznaczało, że stany te będą wiecznie nadreprezentowane w polityce krajowej. Jednakże ten sam wskaźnik miał być użyty do określenia federalnej składki podatkowej wymaganej od każdego stanu, zwiększając w ten sposób bezpośrednie federalne obciążenie podatkowe stanów posiadających niewolników. Do konstytucji dodano również przepis zezwalający na aresztowanie zbiegłych niewolników, a także moratorium do 1808 roku na wprowadzenie przez Kongres zakazu importu niewolników, choć w międzyczasie poszczególne stany mogły zakazać importu niewolników, jeśli miały taką wolę.