Matthew Shepard: Morderstwo, które zmieniło Amerykę
Śmierć studenta-geja, torturowanego i przywiązanego do płotu na prerii w Wyoming dwie dekady temu, wstrząsnęła Ameryką. Gdy prochy Matthew Sheparda spoczywają w duchowej ojczyźnie narodu, ci, którzy go znali, zastanawiają się nad jego niezwykłym dziedzictwem.
To był aparat dentystyczny. To stąd Judy i Dennis Shepardowie wiedzieli, że to ich syn leży w szpitalnym łóżku.
„Bandaże i szwy na całej twarzy”, mówi Judy, „i bandaże wokół głowy, gdzie ostateczny cios zmiażdżył mu pień mózgu.
„Jego palce u rąk i nóg były już skręcone w pozycji śpiączki. Rurki wszędzie umożliwiały jego ciału utrzymanie się przy życiu.
„Jedno z jego oczu było częściowo otwarte, więc można było zobaczyć jego niebieskie oczy i rurki w jego ustach. Można było zobaczyć jego aparat na zęby, więc oczywiście to Matt.
„Jego twarz była opuchnięta, właściwie nierozpoznawalna, dopóki nie zbliżyłeś się do niej.”
Ostrzeżenie: Ten artykuł zawiera język, który niektórzy czytelnicy mogą uznać za obraźliwy.
Dwie noce wcześniej, we wtorek 6 października 1998 roku, Matthew Shepard wszedł samotnie do baru w Laramie.
Otwarty gej, świeżo upieczony absolwent University of Wyoming, spotkał się właśnie z przyjaciółmi, aby zaplanować tydzień świadomości LGBT na kampusie miasta.
Ale nie mógł ich namówić na piwo po spotkaniu.
W Fireside Lounge, 21-latek w jakiś sposób skończył rozmawiając z dwoma dekarzami, Russellem Hendersonem i Aaronem McKinney’em, obaj w tym samym wieku co on.
Para dostrzegła łatwy cel w mierzącym 180 cm, lekko zbudowanym studencie.Szeryf hrabstwa Albany, Dave O’Malley, który był głównym śledczym w tej sprawie, mówi: „McKinney w swoim własnym oświadczeniu powiedział, że on i Russell poszli do łazienki w barze Fireside i planowali zachowywać się jak geje, aby spróbować zdobyć zaufanie Matthew.
„A więc kwestia orientacji seksualnej zaczęła się już na samym początku tego kontaktu.”
Mordercy powiedzieli policji, że planowali zwabić Sheparda do ciężarówki McKinneya.by móc go obrabować.
Jak już znaleźli się w pojeździe, McKinney wyciągnął broń, pobił Sheparda i zabrał jego portfel, w którym było 20 dolarów.
Podjechali około mili za miasto polną ścieżką, która kończyła się na skalistej prerii pełnej sagowców i traw.
Henderson użył sznura na ubrania, aby przywiązać Sheparda do płotu z bali. Szeryf O’Malley mówi, że student został „uderzony w głowę i twarz od 19 do 21 razy kolbą bardzo dużego rewolweru Smith and Wesson”.
„Jedynym przypadkiem, kiedy kiedykolwiek widziałem tak dramatyczne obrażenia, były wypadki drogowe przy dużych prędkościach, gdzie dochodziło do niezwykle gwałtownych złamań kompresyjnych czaszki.”
McKinney i Henderson ukradli swojej ofierze buty z lakierowanej skóry i zostawili ją na pewną śmierć.
Pozostał przywiązany do ogrodzenia przez 18 godzin na mrozie.
Następnego wieczoru nastolatek spadł ze swojego roweru górskiego i zauważył w pobliżu coś, co uważał za upadłego stracha na wróble lub kostium na Halloween.
Zdał sobie sprawę, że to był człowiek.
Policyjna policjantka Reggie Fluty zareagowała na miejsce zdarzenia.
Stając teraz w tym miejscu, była policjantka wspomina: „Matt leżał na plecach z rękami za sobą. Jego oddechy były rzadkie i rzadkie.
„I myślałam, że jest o wiele młodszy niż był, ponieważ jego postura była tak mała.”
Fluty – obecnie 57-letnia emerytka – próbowała otworzyć usta Sheparda, aby udrożnić jego drogi oddechowe. Ale zostały one zaciśnięte.
Dzisiaj ogrodzenia, gdzie Shepard został związany i zmasakrowany, już nie ma.
Dawne miejsce zbrodni to nadal wietrzne pole usiane kaktusami i poprzecinane łodygami antylop.
Ale nic nie wskazuje na to, że jest to miejsce śmiertelnego ataku, który zmienił Amerykę.
Oprócz zmiażdżonego pnia mózgu, Shepard doznał czterech złamań czaszki od uderzeń ręcznej armaty McKinneya .357 Magnum.
Jego rodzice pospieszyli do szpitala w Kolorado z Arabii Saudyjskiej, gdzie Dennis Shepard pracował jako inspektor na platformie wiertniczej.
Jego syn nigdy nie odzyskał przytomności. Zmarł pięć dni po ataku.
Metoda jego zabicia – New York Times porównał ją do zachodniego zwyczaju przybijania martwego kojota do płotu, aby odstraszyć intruzów – wywołała ogólnonarodowe oburzenie.
Dwa dni po śmierci Sheparda, zapłakani politycy i celebryci zebrali się na schodach amerykańskiego Kapitolu, by przemówić do tysięcy czuwających osób.
Prezydent Bill Clinton potępił napastników jako „pełnych nienawiści, strachu lub obu”.
W całym kraju odbyły się czuwania przy świecach.
Matthew Shepard zginął w czasie, gdy kulturowa era niewinności – niektórzy powiedzieliby, że błogiej ignorancji – zbliżała się do końca dla amerykańskich millenialsów.
Warkot i brzęk wdzwanianego internetu zaczynał być słyszalny w domach w całym kraju. Prezydent dwa miesiące wcześniej przyznał się do romansu ze stażystką w Białym Domu. Samozwańczy „Antychryst Superstar” Marilyn Manson właśnie znalazł się na szczycie listy przebojów. Do masakry w szkole Columbine pozostało siedem miesięcy.
Niewielu wtedy mogło sobie wyobrazić – a już najmniej rodzice Sheparda – że ludzie będą o nim mówić do dziś.
Zbiór jego rzeczy osobistych – podarowany przez rodzinę – został właśnie wystawiony w Narodowym Muzeum Historii Amerykańskiej Smithsonian Institution w stolicy USA.
Jego prace szkolne, scenariusze teatralne, zdjęcia i sandały są wśród eksponatów.
W piątek jego szczątki zostały pochowane w Katedrze Narodowej w Waszyngtonie, duchowym domu narodu.
Shepard spoczywa teraz w krypcie neogotyckiego gmachu, obok takich postaci jak były prezydent Woodrow Wilson, Helen Keller, pionierka nauki dla głuchoniewidomych, i George Dewey, XIX-wieczny oficer marynarki, dla którego stworzono stopień admirała marynarki.
To doniosły zaszczyt, którego nie dostąpił nawet inny wybitny gejowski męczennik, Harvey Milk, polityk z San Francisco, zamordowany w 1978 r.
W biurze fundacji na rzecz praw osób LGBT, nazwanej imieniem jej syna, Judy Shepard, lat 66, walczy z łzami.
Przewidywała, że piątkowa ceremonia będzie dla niej prawdopodobnie bardziej emocjonalna niż pogrzeb, ponieważ czuła się tak „odrętwiała” zaraz po śmierci syna.
Oryginalne nabożeństwo, 16 października 1998 roku w rodzinnym Casper, w stanie Wyoming, było pikietowane przez antygejowskiego kaznodzieję z Kansas.
Wielebny Fred Phelps z Westboro Baptist Church i jego stado, w skład którego wchodziły dzieci, trzymali tabliczki z homofobicznymi obelgami i krzyczeli do żałobników, że zmarły student płonie w piekle.
Dennis Shepard, lat 69, pamięta, jak stróże prawa kazali mu założyć kamizelkę kuloodporną, by mógł wyjść z kościoła episkopalnego, który został przeszukany przez psy do wykrywania bomb.
Zespoły patrolowe były ustawione z przodu i z tyłu budynku, policyjni snajperzy na okolicznych dachach.
Para do tej pory trzymała urnę z prochami syna w domu, częściowo z obawy, że pomnik może zostać zbezczeszczony.
Judy mówi: „To dla nas ogromna ulga wiedzieć, że będzie bezpieczny i chroniony na zawsze.”
Wspomina, że jako chłopiec Matt zawsze pytał ją: „Czy myślisz, że kiedyś będę sławny?”
„Chyba mu się udało” – dodaje.
Para pamięta, jak wzruszyła ramionami, kiedy ujawnił się im jako nastolatek, ponieważ już się domyślali.
W chwili jego śmierci, Judy mówi, że właśnie układał sobie życie na nowo po tym, jak został napastowany seksualnie podczas wycieczki do Maroka w szkole średniej. Shepard został tam zgwałcony zbiorowo przez miejscowych.
Jego matka mówi: „Czuliśmy, że w końcu zaczyna być sobą. I wtedy to się stało.”
Shepard studiował nauki polityczne i marzył o pracy jako dyplomata w Departamencie Stanu.
Jego rodzina ma mieszane uczucia co do jego świeckiego świętości.
Uważają, że nie czułby się komfortowo, gdyby został poświęcony jako swego rodzaju „doskonała ikona”.
Judy zwraca uwagę, że jej syn nie został znaleziony na płocie w pozie ukrzyżowania, jak błędnie podawano w tamtym czasie.
Wyoming – w którym żyje prawie tyle samo antylop pronghorn co ludzi (około pół miliona mieszkańców) – to wiejski, konserwatywny heartland.
Morderstwo Sheparda podsyciło postrzeganie Cowboy Country i ogólnie flyover states jako strefy zagrożenia dla homoseksualistów.
Ale w swoim biurze w mieście Cheyenne, adwokat Dion Custis z McKinney utrzymuje, że to był napad rabunkowy, który się nie udał, nawet jeśli przyznaje, że orientacja seksualna była czynnikiem.
„Oni w zasadzie byli po prostu rodzajem dwóch zagubionych dzieciaków”, mówi, „które używały mety codziennie, co najmniej raz w tygodniu przez długi okres czasu”.
„Ludzie, którzy używają mety, chroniczni użytkownicy mety, tracą zdolność do racjonalnego myślenia i mają różnego rodzaju problemy psychiczne.”
Jednakże własna retoryka McKinneya, gay-bashing, potępia go w oczach wielu.
Podczas policyjnego przyznania się do winy, powiedział, że zaczął atakować Sheparda, ponieważ student położył rękę na jego nodze podczas jazdy samochodem.
McKinney powiedział, że odpowiedział: „Zgadnij co? Nie jesteśmy gejami i zamierzamy cię poderwać”.
Jednak w innym oświadczeniu dla policji, powiedział, że Shepard po prostu wyglądał, jakby miał zamiar obmacać McKinneya.
Z aresztu po aresztowaniu, McKinney podobno napisał do żony innego więźnia: „Będąc bardzo pijanym homofobem wpadłem w szał i zacząłem biczować tego pedała pistoletem, mając go pod ręką.”
Podczas procesu, prawnicy McKinney’a argumentowali, że Shepard doprowadził ich klienta do szału dotykając jego nogi.
Ale sędzia odrzucił ten zarzut „gejowskiej paniki”.
Taka strategia prawna – w której oskarżeni w sprawach o gwałtowną napaść argumentują, że zostali sprowokowani przez niechcianą seksualną propozycję tej samej płci – jest nadal dopuszczalna we wszystkich stanach USA z wyjątkiem trzech, według Instytutu Williamsa w UCLA School of Law.
Szeryf O’Malley odrzuca wszelkie próby bagatelizowania antygejowskiego elementu w morderstwie.
„Nigdy nie dyskontowaliśmy, że początkową motywacją był rabunek”, mówi. „Motyw rabunkowy zatrzymał się naprawdę wcześnie w tym kontakcie.
„Moim zdaniem była to zbrodnia z nienawiści”.
Obaj zabójcy odsiadują dwa kolejne wyroki dożywocia za porwanie i morderstwo.
Żaden z nich nie zgodził się na udzielenie wywiadu, jak poinformował Departament Więziennictwa Wyoming.
Postępowanie sądowe zostało również zapamiętane z powodu kontrprotestu, który został upamiętniony muralem w Laramie, zaledwie kilka przecznic od miejsca, w którym się odbył.
Gdy Westboro Baptist Church powrócił, gdy Henderson przyznał się do winy w kwietniu 1999 roku, przyjaciele Sheparda nie byli przygotowani na to, by pozwolić im ponownie skraść światło reflektorów.
„Mieliśmy pomysł na wielkie anielskie skrzydła, które zasłoniłyby znaki”, mówi Jim Osborn, który był przewodniczącym stowarzyszenia LGBT na Uniwersytecie Wyoming w czasie śmierci studenta.
Nosząc stroje wykonane z białych prześcieradeł, stali naprzeciwko Phelpsa i jego kongregantów, nadstawiając drugi policzek ich bigoterii.
Osborn wspomina, jak minister i jego trzoda mówili: „Jesteście hańbą. Czujemy wokół ciebie powiew siarki”.
Inna kontrprotestatorka, Nichol Bondurant, mówi, że dosłownie czuła oddech Phelpsa na karku.
Moment ten został odtworzony jako kulminacyjna scena w filmie HBO The Laramie Project z 2002 roku.
Nazwany działaniem anioła, został powtórzony dwa lata temu w Orlando na Florydzie, kiedy Kościół Baptystów Westboro próbował zakłócić pogrzeby gejów zabitych w masowej strzelaninie w klubie nocnym Pulse.
Śmierć Sheparda zainspirowała sztuki teatralne, musical i poezję. Elton John napisał piosenkę „American Triangle”, porównując zabójstwo do jelenia potrąconego przez dwa kojoty.
Rodzina zabitego studenta założyła Matthew Shepard Foundation, która pomogła rozszerzyć federalne prawo dotyczące przestępstw z nienawiści na przestępstwa motywowane orientacją seksualną, płcią lub niepełnosprawnością.
Judy i Dennis byli w Białym Domu z ówczesnym prezydentem Barackiem Obamą w 2009 roku, aby zobaczyć podpisanie ustawy o zapobieganiu przestępstwom z nienawiści przez Matthew Sheparda i Jamesa Byrda Jr.
James Byrd Jr, czarnoskóry mężczyzna, został zamordowany w Teksasie w czerwcu 1998 roku przez trzech białych supremacjonistów, którzy wciągnęli go za ciężarówkę pick-up.
Shepardowie podróżowali po Stanach Zjednoczonych i ponad dwóch tuzinach krajów, opowiadając się za prawami osób LGBT.
W ciągu ostatnich dwóch dekad sprawa ta dokonała w Ameryce ogromnego skoku. Kiedy ich syn zmarł, małżeństwa osób tej samej płci były zakazane w każdym stanie USA.
Teraz jest to prawo ziemi.
Ale aktywiści mówią, że ich walka o równość jeszcze się nie skończyła.
Wyoming jest jednym z pięciu stanów USA, które nie mają prawa karnego dotyczącego przestępstw z nienawiści.
W kolejnych 15 stanach, prawo dotyczące przestępstw z nienawiści nie obejmuje wyraźnie orientacji seksualnej ofiary, według Human Rights Campaign.
Podaje ona również, że Amerykanie LGBT mogą zostać zwolnieni za swoją seksualność w 29 stanach.
Judy uważa, że prawa gejów „wzięły zakręt w tył” pod administracją Trumpa.
„Wszyscy z nich są w tym kręgu znajomości skrajnie prawicowych postaw religijnych”, mówi o gabinecie prezydenta, „w szczególności do społeczności gejowskiej, do każdego, kto nie jest prostym białym chrześcijaninem”.
Wyoming jest celebrowane jako ojczyzna rabusiów pociągów Butcha Cassidy i Sundance Kid.
Z atmosferą westernowego romansu i kultem banity, jest to miejsce, gdzie granica między bohaterem a złoczyńcą może się zatrzeć.
Wielu mieszkańców Laramie – sami siebie nazywają Laramigos – uważa, że ich miasto zostało niesprawiedliwie zszargane przez sprawę Sheparda.
Niektórzy uważają, że relacje w mediach były klasistowskie – ofiara uczyła się w szwajcarskiej szkole z internatem, a sprawcy zostali nazwani „przyczepami” i „czerwonymi krowami”.
Liczba mieszkańców twierdzi, że morderstwo było w rzeczywistości nieudaną transakcją narkotykową, ponieważ sąd usłyszał, że Shepard – jak wielu uczniów – miał styczność z nielegalnymi substancjami.
Jednakże szeryf O’Malley jasno stwierdza, że ta teoria nie jest poparta dowodami.
The Old Buckhorn Bar & Parlor w Laramie ma lustro podziurawione kulą, a na ścianach wiszą zamontowane antylopy, bizony i żbiki.
Jeden z klientów, Justin Brummet, który z dumą określa siebie jako „białego śmiecia trzeciej kategorii”, twierdzi, że postępy USA w zakresie praw gejów od czasu śmierci Sheparda są godne pochwały.
Ale on i jego przyjaciel Bryce, drwal, są sceptyczni co do tego, czy morderstwo było przestępstwem z nienawiści.
„Tak to już jest z Wyoming,” 29-letni Brummet, stolarz, mówi na zewnątrz pubu, paląc papierosa, „że to wszystko jest tylko mitem, historiami i bajeczkami.
„Kto tak naprawdę wie, co się stało, wiesz? Masz jedną stronę podziału, która uważa, że to było przestępstwo z nienawiści, i myślę, że potrzebowali tego, aby być przestępstwem z nienawiści.
„Wtedy druga strona jest rodzajem gówna, które dzieje się w stanie cały czas.”
Więcej na temat tej historii
- Dziesięć lat po tym, jak ten gejowski nastolatek został zabity, co się zmieniło?
- Dlaczego zaryzykuję wyjazd do Rosji jako fan gejów
Po drugiej stronie miasta jest inny świat -… W samym środku imponującego kampusu Uniwersytetu Wyoming, wartego 1 mld dolarów, stoi jedyny w stanie publiczny pomnik Matthew Sheparda: ławka.
Jego rodzinę trzeba było przekonać, by zgodziła się na tę dedykację, obawiając się, że może zostać zdewastowana. Nie doszło do tego.
Kilku studentów LGBT zgromadzonych przy ławce mówi, że ogólnie czują się bezpiecznie w Laramie, choć są bardziej czujni, gdy wychodzą poza bezpieczne przestrzenie college’u.
Jess Fahlsing z Rock Springs w Wyoming mówi, że nie odważyłaby się chodzić po mieście trzymając się za ręce z partnerem.
Gem City, jak wiadomo, nie ma żadnego baru dla gejów, chociaż jego drugi doroczny PrideFest zeszłego lata został uznany za sukces.
„Istnieje przekonanie, że możesz żyć swoim własnym stylem życia”, mówi 22-letnia Fahlsing, która identyfikuje się jako queer i ujawniła się rok temu, „i być kimkolwiek jesteś, tak długo jak nie wciskasz tego komuś w twarz”.
Pod koniec ubiegłego tysiąclecia, wielu mieszkańców Wyoming najwyraźniej myślało, że geje są tak rzadcy na wysokich równinach jak szakale, mityczny stanowy królik z porożem.
Morderstwo Sheparda – wraz z wydaną w 2005 roku gejowską kowbojską historią miłosną Brokeback Mountain – pomogło obalić to błędne przekonanie.
Cathy Connolly, wykładowczyni gender and women’s studies na Uniwersytecie Wyoming, wyjaśnia.
„Myślę, że 20 lat temu niektórzy ludzie w Wyoming szczerze nie wierzyli, że spotkali kogoś, kto był gejem lub lesbijką”, mówi.
„Dziś tak nie jest. Wszyscy rozumieją, że w ich społecznościach są geje i lesbijki.
„Nie oznacza to jednak, że wszyscy wierzą, że geje i lesbijki są mile widziani i pożądani w Wyoming.”
W 2008 roku profesor Connolly została wybrana jako pierwszy otwarcie homoseksualny członek stanowej legislatury.
Wspomina, że w zeszłym roku spotkała się z „przerażającym” atakiem ze strony rozzłoszczonych wyborców, kiedy wprowadziła ustawę o prawach gejów.
Demokratka, jest jedną z garstki kobiet stanowiących prawo w Wyoming. Wyoming nazywa siebie Stanem Równości – ponieważ w 1869 roku jako pierwszy przyznał kobietom prawo do głosowania – ale jego władza ustawodawcza ma obecnie najniższą reprezentację kobiet w kraju.
Morderstwo Shepard jest często uważane za bodziec do narodowej refleksji.
Przynajmniej jeden Amerykanin wyrzekł się swoich życiowych uprzedzeń.
Wystąp, szeryfie O’Malley.
„Przed tym śledztwem byłem homofobem”, przyznaje wąsaty stróż prawa. „Byłem wredny w stosunku do gejów.
„Byłbym pierwszą osobą, która opowiedziałaby dowcip o gejach amerykańskich, a słowo „pedał” bardzo łatwo przechodziło mi z języka na język”.
„I bardzo szybko zacząłem tracić swoją ignorancję.”
Jeśli taka zmiana serca stanie się dziedzictwem Matthew Sheparda, który w końcu spocznie w pokoju, Państwo Równości będzie naprawdę żyć zgodnie ze swoją nazwą.